जो सुकै पनि दिनभरको थकानपछि रातीको निन्दा राम्रो भएको चाहन्छ । तर राम्रो निन्द्रा आफै नहुन सक्छ । हामीले राम्रो बनाउन सक्नु पर्छ । त्यसैले राति सुत्नुअघि नुहाउँदा स्वास्थ्यमा धेरै फाइदा हुन्छ । सामान्यतया मानिसहरु बिहान नुहाउछ्न । यो कसैको बानि हुन्छ भने कसैलाई चाही सधै नुहाउने बाध्यता नै हुन्छ । तर भने रातिको समयमा नुहाउने बानि पनि एकदम राम्रो हो ।
के तपाईँले सुत्नु अघि नुहाउने बानी राख्नु भएको छ ? सम्भ वत नहोला । भएपछि त राम्रो । तर यो कुरा भन्दा पहिले तपाई एउटा कुरा थाहा पाईराख्नुहोस् । तातोपानीले नुहाउँदा रक्तसञ्चार सुरुमा केही बढी हुन्छ, तर पछि मन्द हुन्छ । तर चिसो पानीले नुहाउँदा रक्तसञ्चार सुरुमा मन्द र पछि केही बढी हुन्छ । त्यसैले चिसो पानीले नुहाउनु राम्रो हुन्छ ।
त्यसैले सबैभन्दा पहिले सुहाउनको लागि चिसो पानी रोज्नुहोस् । चिसो पानीले दिमागलाई ठण्डा बनाएर राख्न मद्धत गर्ने आयुर्वेदिक दृष्टि छ । यदि दिन चिसो पानीले नुहाएर सुरु हुन्छ भने दिनभर नै ताजा महसुस हुन्छ । यसका साथै शारीरिक सौन्दर्य पनि कायम रहने हुन्छ ।
एउटा महत्पवूर्ण कुरा, राती सुत्नुअघि नुहाउनु हो । राती सुत्नुअघि नुहाउनाले हामीलाई हुने फाईदाहरु के–के छन् त ? हेर्नुहोस् हामीले तल उल्लेख गरेका छौँ ।
१. राती सुत्नुअघि नुहाएमा दिनभरको थकानबाट ताजा महसुस हुन्छ र राम्रो निन्द्रा लाग्छ । सुत्नुअघि चिसो पानीले नुहाउनाले शरीरको तापमान पनि ठीक रहन्छ ।
२. यदि तपाईमा मोटोपना छ भने सुन्तुअघि नुहाउनु भयो भने क्यालोरी खपत भएर सजिलै तौल कम गर्न गर्न सकिन्छ ।
३. चिसो पानीले नुहाएमा कपाल राम्रो हुन्छ र छाला चमकदार बन्छ । गालामा डन्डीफोर छन भने पनि चिसो पानीले नुहाउनुपर्छ । यसबाट छाला रुखो हुनबाट बच्छ ।
४. चिसो पानीले नुहाउनले रोगप्रतिरोधी क्षमता बढ्छ र रक्त सन्चार पनि राम्रो हुन्छ । तातो पानीले नुहाउँदा माइग्रेनको समस्या पनि हट्ने हुन्छ ।
५. एक अध्ययन अनुसार नुहाउँदा मुड फ्रेस हुन्छ । अल्छीपना हटाउने यो सबैभन्दा राम्रो तरिका हो ।
६. तातोपानीले भरिएको टबमा दिनहुँ १५ मिनेट नुहाएमा उच्च रक्तचापमा कमी आउँछ ।
७. तातोपानीमा नुहाएमा ब्लड सुगरको स्तर कम हुने अमेरिकन डाइबिटिक एशोसियसनले देखाएको छ । यसले राती राम्रो निन्द्रा पनि लाग्छ ।
८. रातको समय नुहाउँदा दिनभरको धुलोमाटो र मैले सफा हुन्छ । दिनभरिको फोहर लिएर सुत्दा तपाईंको निद्रामा समस्या आउन सक्छ । यसैगरी छालासँग सम्बन्धित एलर्जी पनि हुन सक्छ । त्यसैले राति सुत्नुअघि नुहाउनु राम्रो हुन्छ।
नुहाउनु भन्दा पनि जरुरी त सुत्नुअघि अनुहार धुनु हुन्छ । किनभने यस्तो गर्ने गरिएन भने दिनभरिको फोहरका कारण अनुहारमा खटिरा आउन सक्छन्।
बाँयातर्फ फर्केर सुत्नुका यी फाइदा
एउटा भनाइ छ ‘राती चाडै सुत्नुहाेस् बिहान चाडै उठ्नुहाेस्’ तर अाजभाेलीकाे व्यस्त जीवनशैलीले गर्दा हाम्राे सुत्ने र उठ्ने समय फरक छ । बिहान छिटाे उठेपनि राती अबेरसम्म बस्ने गर्छाै जसका कारण डिप्रेसन,उच्च रक्तचाप, ताैल बढ्नेजस्ता थुप्रै समस्या देखिन्छन् ।
समयमा नै सुत्ने उठ्ने मान्छेका लागि पनि सुता इ नमिल्दा स्वास्थ्यमा विभिन्न असरहरू देखा पर्न सक्छन ।
दायाँ तर्फ फर्केर सुत्दा पाचन सम्बन्धि समस्या हुन्छ, बाँया तर्फ फर्केर सुत्दा पाचन समस्या अाउदैन ।
गर्भअवस्थामा अधिकांश महिलाहरूलाइ ढाडकाे समस्या हुने गर्छ । यस्ताे समस्याबाट पिडपत महिलाहरूलाइ चिकित्सकहरू बाँया तर्फ फर्केर सुत्ने सल्लाह दिन्छन् ।
बाँयातर्फ फर्केर सुत्दा घुर्ने समस्या पनि कम हुन्छ त्यसैले धेरै घुर्ने समस्या छ भने बाँयातर्फ फर्केर सुत्नुहाेस् ।
हामी दाँयातर्फ फर्केर सुत्दा हाम्राे मुटुमा सबैभन्दा बढी असर हुन्छ । बाँयातर्फ सिरानी गरेर सुत्दा मुटु सजिलै चल्छ ।
यसैले सुताइले पनि तपाइकाे स्वास्थ्यमा असर पुग्ने हुनाले एकदमै ख्याल गरेर सुत्नुहाेस् । सुत्दा सकेसम्म बाँया नै फर्केर सुत्नुहाेस यसले गर्दा तपाइकाे कतिपय स्वास्थ्य समस्या कम हुन्छ ।
राती सुत्नुअघि मोजाभित्र प्याज राखेर सुत्नुका यस्ता फाइदा
राती सुत्नुअघि मोजामा प्याज राखेर सुत्दा विभिन्न फाइदा हुने विभिन्न वैज्ञानिक आधार छन् । राती सुत्नुअघि मोजाभित्र प्याज राख्दा यसको पोषक तत्व तपाईंको छालाले सोस्ने गर्दछ जसका कारण स्वास्थ्यलाई विभिन्न फाइदा पुग्ने गर्दछ ।
वास्तवमा तपाईंको पैतालामा यस्ता विभिन्न कोसिका हुन्छन् जुन शरिरको विभिन्न कोसिकासँग सम्बन्धित हुन्छ । यो चीनियाँ चिकित्सामा शिरबिन्दुको रुपमा मानिन्छ अर्थात् शरिरको एउटा यस्तो हिस्सा जो शरिर भित्रको प्रत्येक अंगको बाटो हो ।
के हो वैज्ञानिक आधार
पैतालामा विभिन्न प्रकारको नशाको अन्त्य हुन्छ (लगभग ७ हजार) जुन शरिरको विभिन्न अंगसँग जोडिएको हुन्छ । यसले शरिरभित्र एक शक्तिशाली बिजुलीको सर्किटजस्तो काम गर्दछ तर जुत्ता चप्पल लगाएका कारण यो निष्क्रिय हुन्छ । त्यसै कारण हामीले केही घण्टाका लागि नाङ्गो खुट्टा हिँड्नुपर्ने सल्लाह दिइन्छ ।
प्याज (र लसुन) हावा शुद्ध गराउनका लागि परिचित छ र छालामा यसलाई लगाउँदा किटाणु र जीवाणुलाई नष्ट गर्न सहयोग गर्दछ । यसका साथै प्याजमा पाइने फस्फोरिक नामक एसिड रगतमा प्रवेश गरेर शुद्ध बनाउन मद्दत गर्दछ । तर ध्यान राख्नुहोस्, एकपटक प्रयोग गरिसकेको प्याजलाई पुनः प्रयोग नगर्नुहोस् ।
रातिको खानापछि के गर्ने के नगर्ने ?
१. बेलुकीको खाना खाइसकेपछि जंकफुड खाने गल्ती कहिल्यै गर्नु हुँदैन ।
२. कतिपयले खानापछि चिया-कफी लिने गर्छन्, जसलाई स्वस्थकर मानिँदैन । तर, सुत्नुअघि पिउने एक कप ‘ग्रिन टी’ले भने शरीरलाई स्वस्थ राख्न मद्दत पुर्याउँछ ।
३. साँझको खानापछि तत्काल सुत्नु पनि स्वास्थ्यका लागि फाइदाजनक होइन । यसो गर्दा शरीरको तौल बढ्नुका साथै शरीरमा मेटाबोलिजमको मात्रा कमी हुन जान्छ ।
४. बेलुकीको समय धेरै खानुलाई पनि राम्रो मानिदैन । बढी खाँदा ओभरइटिङको समस्या हुन जान्छ । जसका कारण शरीरमा क्यालोरी बन्न समस्या उत्पन्न हुन्छ ।
५. खाना खाइसकेपछि इभिनिङ वाक गर्दा शरीरलाई निकै फाइदा पुग्छ । यसो गर्दा पेटको एकै ठाउँमा खाना जम्मा हुन पाउँदैन र पेटको सम्भावित रोगबाट पनि बच्न सघाउ पुग्छ ।
यी खाद्यपदार्थ जुन रातमा सुत्नुअघि खानाले निरोगी बन्नका लागि सहयोग पुर्याउँछ
मह
महका अनेक फाइदा छन् । तर, सुत्नुअघि दैनिक महको प्रयोगले मानिसलाई निरोगी रहन सहयोग पुर्याउँछ । बेलुकी प्रयोग गर्ने महले शरीरमा मेटाबोलिज्मलाई व्यवस्थित गर्ने काम गर्दछ । सुत्नुअघि दूधमा मह मिसाएर खाँदा यसले स्वास्थ्यलाई निकै फाइदा पुर्याउँछ ।
बटर मिल्क
तपाईंले बटर मिल्क घरमा लिएर राख्दा उपयुक्त हुन्छ । खानसँगै यसको प्रयोगले तपाईंको जीवनलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्दछ । खानासँग रायोको साग खाँदा पनि रोग लाग्नबाट बच्न सकिन्छ । बटर मिल्क र रायोको सागले पाचन प्रक्रियालाई व्यवस्थित र चुस्त राख्ने काम गर्दछ । तर, बेलुकीको खानासँग भुलेर पनि दहीको प्रयोग गर्नु हुँदैन ।
हरियो तरकारी
कतिपयले बेलुकासमेत मासुको प्रयोग गर्ने गर्छन्, जुन स्वास्थ्यका लागि हानिकारक छ । बेलुकीको समय नियमित हरियो तरकारीको प्रयोगले निरोगी रहन मद्दत गर्दछ ।
अचार र सलादका रूपमा पनि हरियो तरकारी वा फलफूल प्रयोग गरेर शरीरलाई निरोगी राख्न सकिन्छ । यसो गर्दा पनि पाचन प्रणालीले राम्रोसँग काम गर्छ ।
दूध
दूध मानव शरीरका लागि स्वस्थकर मानिन्छ । तर, बेलुकीको खानामा दूध पनि सँगै प्रयोग गर्दा यसको प्रभावकारिता थप बढ्ने गर्दछ ।
यसको प्रयोगले शरीरलाई आवश्यक बोसो त प्रदान गर्छ नै, आरामदायी निद्राका लागि पनि ठूलो भूमिका खेल्छ । त्यसैले बेलुकीको समय नियमित दूध प्रयोग गर्दा पनि निरोगी रहनका लागि सहयोग मिल्छ ।
यी त भए राति सुत्नुअघि गरिने कार्यका फाइदा बारे तर हामी राति सुत्नुअघि यस्ता गल्तिहरू पनि गर्छाै जुन स्वास्थ्यमा असर पारिरहेकाे हुन्छ जानाै के के रहेछन् ।
हाेसियार ! सुत्नु अघि बिर्सेर पनि गर्दै नगर्नुहोस यी कामहरू
हाम्रो शरिर स्वस्थ राख्नको लागि स्वस्थ खानपान र व्यायाम मात्रै होइन आरामको पनि महत्वपूर्ण भुमिका हुन्छ । चिकित्सकहरुका अनुसार हामीले दैनिक कम्तीमा ७ देखी ८ घन्टा राम्रोसँग सुत्नु पर्छ दिनभरीको काम र ब्यस्त जिवनीले गर्दा बेलुका हाम्रो शरिर निक्कै थाकेको हुन्छ ।
तर पनि राती बिच्छ्यौनामा पल्टिँदा धेरै जसो मानिसलाई सजिलै निन्द्रा लाग्दैन । यस्तो हुनुमा हाम्रो अव्यवस्थित जिवनशैली जिम्मेवार छ । यदि तपाई राम्रोसँग सुत्न चाहानुहुन्छ भने राती सुत्नुअघि कहिल्यै नगर्नुहोस यी ८ काम
१. सुत्नु अघि व्यायाम
हाम्रो स्वास्थ र शरिरको लागि व्यायाम एकदमै महत्वपूर्ण कुरा हो तर राती सुत्न भन्दा कम्तिमा तिन घन्टा अगाडी नै गरेको राम्रो । किनभने एक्सरसाइजले शरिरको तापक्रम बढाँउछ र सुत्न असजिलो बनाँउछ त्यसैले सुत्न अघि कहिल्यै पनि एक्सरसाइज नगर्नुहोस ।
२. टिभी हेर्ने वा वेव सर्फ गर्ने
अध्ययनहरुका अनुसार सुत्न अघि स्क्रिन हेर्नाले तपाईको शरिरको निदाउने क्षमतामा ह्रास आँउछ । किनभने स्क्रिनहरुको उज्यालाले मेलाटोनिन नामक हर्मोनको विकासमा बाधा पुर्याउँछ जसले सुत्न सहयोग गर्छ । त्यसैले राती सुत्नु भन्दा एक घन्टा पहिले नै ल्यापटप, कम्प्युटर वा टिभी बन्द गर्नुहोस ।
३. तातो पानीले नुहाउने
तातो पानीले नुहाउनाले तपाईको शरिरको तापक्रम बढाँउछ । तातो बढ्नाले र पसिना आउनाले तपाईलाई सुत्न गाह्रो बनाँउछ । त्यसैले सुत्नु अघि शरिर चिसो बनाउनुहोस ।
४. धेरै तरल पदार्थ पिउने
क्याफिन र अल्कोहल दुवैले राती सुत्न गाह्रो बनाँउछ । यसैगरी सुत्नु अघि एक दुई घन्टा भित्र धेरै तरल पदार्थ पिउनाले बाथरुम धेरै जान पर्ने बनाँउछ र तपाँईको निन्द्रा बिथोल्न सक्छ । तर फेरी पानी पिउँदै नपिउनाले पनि तपाईलाई राती तिर्खा लाग्न सक्छ त्यसैले यसमा ब्यालेन्स गर्नुपर्ने हुन्छ ।
५. राती अबेरसम्म काम
तपाईको जति नै महत्वपूर्ण काम भएपनि राती गर्नु भन्दा बिहानै उठेर गर्दा राम्रो हुन्छ । किनभने सुत्नुअघि काममा ध्यान केन्द्रित गर्दा तपाईको दिमाग उत्तेजित हुन्छ र तनाव उत्पन्न हुन्छ जसले राम्रो सँग निदाउन दिँदैन् ।
६. मनोरञ्जनात्मक कथाहरु पढ्ने
यदी तपाँई एकदमै चाखलाग्दो उपन्यास पढिरहनुभएको छ भने तपाईलाई अझै एक पाना एक पाना भन्दै पढ्न मन लाग्छ जसले तपाईको निन्द्रा नै हराँउछ । त्यसैले सुत्नुअघि कहिल्यै पनि मनोरञ्जनात्मक कथाहरु नपढ्नुहोस ।
७. पाल्तु जनावरलाई सँगै सुताउने
आफ्नो पाल्तु जनावरलाई छातिमा राखेर सुत्नाले वा सँगै सुताउनाले पनि तपाईको निन्द्रा खराब गर्न सन्छ । त्यसैले आफ्नो पाल्तु जनावरलाई सँगै नसुताउनुहोस
८. गम्भिर कुराकानी गर्ने
कुनै गम्भिर कुराकानी वा झगडा गरेर सुत्नुभयो भने तपाईको दिमागमा धेरै कुरा खेल्छ र निन्द्रा लाग्दैन । त्यसैले राती सुत्न अघि कहिल्यै पनि गम्भिर कुराकानी वा झगडा नगर्नुहोस ।
यस्ता छन्, सिरानी लगाएर सुत्नुका बेफाइदा
तपाईं आफ्नो अनुहार र कपालको स्याहार धेरै गर्नुहुन्छ तर सिरानी लगाउँदा तिनलाई धेरै हानि पुग्छ । तर भोलिदेखि नै छोड्नुस् भनेको हैन, बिस्तारै बिस्तारै यो बानीलाई त्याग्दै जानुपर्छ ।
अनि तपाईंलाई गर्दन, काँध वा ढाडको समस्या छ भने तत्कालै सिरानी छोड्नुहुँदैन । त्यसो गर्नुभयो भने राम्रो निद्रा आउन पाउँदैन र तपाईं झर्कोफर्को र तनाव अनुभव गर्नुहुन्छ । चिकित्सकको परामर्शमा बिस्तारै यसलाई छोड्नुस् ।
सिरानी नलगाइकन सुत्दा राम्रो निद्रा लाग्छ अनि टाउको, गर्दन र काँधका नसाहरूलाई आराम पुग्छ । भोलिपल्ट बिहान तपाईं आराम र ताजा अनुभव गर्नुहुन्छ ।
अनुहारलाई हानि
सिरानीमा धूलो, कपाल, रौं र तेलजस्ता कुराहरू हुन्छन् । तपाईंको अनुहार सिरानीको सम्पर्कमा आउँदा त्यसमा भएको फोहोरको कण अनुहारको छिद्रमा पस्छ र बन्द गरिदिन्छ । अनुहार तकियामा रगडिँदा छिट्टै चाउरी पनि पर्छ ।
कपाललाई हानि
तपाईंलाई कपाल झर्ने समस्याले सताइरहेको छ भने सिरानीमा सुत्नु एक कारण हुनसक्छ । सिरानीमा कपाल रगडिन्छ र कपाल बीचबाट टुट्न शुरु गर्छ । रगडिएका कारण कपालको आर्द्रता कम हुन्छ र तिनीहरू रुखा हुन्छन् ।
बिहान ढिलासम्म सुत्नुका साइड इफेक्ट
धेरै सुत्नु स्वास्थकोलागि हानिकारक हो । बिहान अबेर सम्म सुत्नु त झन् राम्रो होइन । मानिसलाई जति अल्क्षि गरेर सुत्यो उति सुत्न मन लाग्छ ।
बिहान ढिलासम्म सुत्नुका साइड इफेक्टबारे यहाँ चर्चा गरिएको छ
१. स्मरण शक्ति कम हुनु
धेरैबेरसम्म सुत्दा यसको गहिरो असर हाम्रो दिमागमा पर्ने गर्दछ । यसले हाम्रो स्मरण शक्ति कमजोर हुन थाल्छ ।
२. मधुमेहको खतरा
अत्यधिक निन्द्राले शरिरमा सुगरको स्तरलाई बढाउने काम गर्दछ । त्यसकारण अत्यधिक निन्द्राले तपाईंलाई टाइप टु मधुमेहको खतरा बढाउँछ ।
३. कब्जियतको समस्या
जो मानिस धेरैबेरसम्म सुत्छ उनीहरुलाई कब्जियतको समस्या हुन्छ । पेट ठिक राख्नका लागि आफ्नो शरिरलाई चलाइराख्नुपर्छ ।
४. अकाल मृत्यु
धेरै बेरसम्म सुत्दा तपाईंको अकाल मृत्यु पनि हुनसक्छ । यो कुरा अनुसन्धानमा पुष्टि भइसकेको छ । कम सुत्ने मानिसहरुभन्दा धेरै सुत्ने मानिसहरुको चाँडै मृत्यु हुन्छ । ८ घण्टाको निन्द्रा हरेक मानिसका लागि पर्याप्त छ ।
५. टाउको दुखाई
धेरै बेरसम्म सुत्दा उपहारमा तपाईंले टाउको दुखाई पाउनुहुनेछ । यो दिमागमा न्यूरोट्रान्समिटरमा उतारचढावको कारण हुनसक्छ जसमा निन्द्राको क्रममा सिरोटोनिन बढाउन सक्छ र यसले टाउको दुख्ने समस्या निम्त्याउँछ ।
६. मस्तिष्कलाई बुढो बनाउँछ
अत्यधिक सुत्दा तपाईंको मस्तिष्कलाई शक्ति प्रभावित हुनसक्ट किनभने यो मस्तिष्कको उमेरको हिसाबले तीब्र रुपमा बुढो बनाउने गर्दछ ।
७. मोटोपना बढ्नेछ
मोटोपना र धेरै समयसम्म सुत्नुका बिच सम्बन्ध छ । यदि तपाईं लामो समयसम्म सुत्नुहुन्छ भने तपाईंको शरिर रेस्ट मोडमा हुन्छ । कम शारिरिक गतिविधीको अर्थ तपाईंको शरिरको क्यालोरी कम बर्न हुनु जसले तौल बढाउने कार्य गर्दछ । एक अध्ययनका अनुसार धेरैबेरसम्म सुत्ने मानिसहरु मनोवैज्ञानिक रोगी र उच्च बडी मास इन्डेक्सले ग्रस्त हुन्छन् ।
८. डिप्रेशन हुनु
धेरै बेरसम्म सुत्दा दिमागमा डोपामाइन र सेरोटोनिनको स्तर कम हुन्छ । यसले तपाईंको मूडलाई परिवर्तन गरिरहन्छ र दिनदिनै तपाईं रिसाहा हुनुहुनेछ ।
९. मुटुरोग
तपाईं जति ढिलासम्म सुत्नुहुन्छ त्यसको सिधा असर मुटुमा पर्ने गर्दछ । यसले मुटुरोग हुने खतरा अत्यधिक हुन्छ ।
१०. ढाड दुख्ने
जब हामी अबेरसम्म सुत्छौं तब हाम्रो ढाड दुख्ने गर्दछ किनभने धेरै बेरसम्म सुत्दा हाम्रो पिठ्युँ जकडिएको हुन्छ जसका कारण पीडा हुन्छ । धेरै बेरसम्म सुत्दा शरिरमा रक्तसंचार सही तरिकाले हुन पाउँदैन त्यसकारण चाँडोभन्दा चाँडो बेड छोड्नु नै उचित हुन्छ ।
नोट: माथि उल्लेखित स्वास्थ्य सम्बन्धी जानकारीहरु विभिन्न अनलाइन तथा पत्र-पत्रिकाहरुबाट साभार गरिएको हो
