चालू आर्थिक वर्ष २०८०र०८१ को चार महिनामा गण्डकी प्रदेशबाट विदेश गएकामध्ये ६५ जनाले ज्यान गुमाएका छन् । सबैभन्दा धेरै नवलपुरका १६ जना, स्याङजा र कास्कीका ११ र११ जना, बागलुङका १० जना छन् ।
यस्तै, लमजुङ र तनहुँका ५र५ जना, म्याग्दी र गोरखाका ३र३ जना तथा पर्वतका १ जनाको पनि मृत्यु भएको छ। यसैगरी विदेशमा भएका गण्डकीका १८ जनालाई स्वास्थ्यमा समस्या आएको पाइएको छ । कतिपयको उपचार भएको छ भने कतिपय उपचार नपाएर गम्भीर अवस्थामा छन् ।
विदेश जाने नेपालीहरुलाई विदेशमा हुने प्रणालीगत व्यवस्थाबारे थाहा नहुँदा धेरै समस्यामा फस्ने गरेको र पाउने राहत तथा क्षतिपूर्ति पनि नपाउने अबस्था रहेको रटर्नी समिति तदर्थ समितिका सदस्य खेमराज सापकोटाले बताए ।विदेशी कामदारको हितमा पैरवी गर्ने विभिन्न संघ संस्थाको समन्वयमा विदेशमा ज्यान गुमाएकाको परिवारलाई ६ करोड ३६ लाख रुपैयाँ आर्थिक सहायता उपलब्ध गराइएको छ । ५ जनालाई २३ लाख ३० हजार आर्थिक सहयोग उपलब्ध गराएको छ ।
गत आर्थिक वर्ष २०७९र८० मा १ सय ७२ जना मानिस वैदेशिक रोजगारीका क्रममा ठगिएको उजुरी गण्डकीमा रहेको वैदेशिक रोजगारीका लागि सुरक्षित आप्रवासन ९सामी० मा दर्ता भएको छ । यो संख्या आर्थिक वर्ष २०७८र७९ मा १ सय ३३ र २०७७र७८ मा ३५ वटा थियो । अघिल्लो वर्ष ठगीमा परेको उजुरीमध्ये ४१ जनाले न्याय पाएका छन् । सामीमा दर्ता भएका उजुरीका आधारमा एकैवर्ष ४ करोड भन्दा बढी ठगीको तथ्यांक छ ।
आव २०७९र८० मा ९५ लाख क्षतिपूर्ति दिलाइएको छ भने २०७८र७९ मा ६८ लाख तथा २०७७र७८ मा करिव ८ लाख पीडितलाई उपलब्ध गराइएको छ । कास्की प्रहरीमा वैदेशिक रोजगार ठगीसम्बन्धी पोहोर ४१ उजुरी दर्ता भए । जसमा साढे १ करोड रुपैयाँभन्दा बढी रकम ठगिएको दावी छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालय कास्कीमा मासिक ३० भन्दा बढी उजुरी पर्छ । चालू वर्षको पहिलो चौमासिकमा प्रदेशभित्र १ सय ६३ वटा ठगीका केस दर्ता भएका छन् । ३४ जनालाई सम्बन्धित निकायबाट आर्थिक भर्पाइ गरिएको छ । ६२ लाख १७ हजार रुपैयाँ भरण गरिएको हो ।
कास्की प्रहरीमा १५ उजुरी परेकोमा ८४ लाख ५० हजार रुपैयाँ बराबरको रकम ठगी भएको दाबी गरिएको प्रहरी प्रवक्ता डिएसपी श्रवणकुमार विकले जानकारी दिए । वैदेशिक रोजगारीमा जाने अधिकांश युवायुवतीहरु आफन्त र वैदेशिक रोजगार कम्पनी, ट्राभल एजेन्सी, एजुकेसन कन्सल्टेन्सीबाट ठगिएका छन् ।
ठगिएकाहरुसँग रकम लेनदेनको प्रमाण नभएका कारण बढी समस्या पर्ने गरेको वैदेशिक रोजगार बोर्ड सचिवालयका कार्यक्रम अधिकृत शिव रेग्मी बताउँछन् ।‘ठगीको जालो छ । ठग्नेहरु पुर्व तयारीका साथ लाग्छन् । तर ठगिनेहरु सुरुदेखि नै प्रलोभन र दवावमा हुन्छन्,’ उनले भने, ‘ठगिएको कुनै प्रमाण हुँदैन । न्याय दिनका लागि पनि निकै कठिन हुन्छ कतिपय केसहरुमा ।’ यसरी ठगिनेमा महिला पुरुष उस्तै रहेको सामीले जनाएको छ । सामीमा परेका उजुरीहरु वैदेशिक रोजगार विभागमा पठाउने र रोजगारीसँग नजोडिएको भए जिल्लामै किनारा लाग्ने उनले बताए ।
गण्डकीका ११ जिल्लामध्ये सबैभन्दा बढी बागलुङ, नवलपुर, तनहुँ, स्याङ्जा, कास्कीबाट वैदेशिक रोजगारीमा जानेको संख्या बढी पाइन्छ । बैदेशिक रोजगारीमा नठगिनका लागि व्यापक जनचेतनाको आवश्यक्ता रहेको सामाजिक विकास मन्त्रालयका सचिव प्रकाश पौडेलले बताए । उनले गण्डकीका ११ वटै जिल्लामा विभिन्न सञ्जाल बनाएर बैदेशिक रोजगारीलाई सुरक्षित र भरपर्दो बनाउने बताएका छन् ।
