साजन पुन
स्ववियू भनेको स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन हो। यो नेपालका विभिन्न क्याम्पसहरूमा रहने विद्यार्थीहरूको प्रतिनिधिमूलक संस्था हो, जसले विद्यार्थीका हक, अधिकार, तथा हित संरक्षण गर्ने काम गर्छ। क्याम्पस स्तरमा स्ववियू निर्वाचनको आवश्यकता । शिक्षा केवल किताबी ज्ञानमा सीमित छैन; यो व्यक्तित्व विकास, सामाजिक चेतना र नेतृत्व क्षमताको समग्र विकाससँग सम्बन्धित हुन्छ। क्याम्पस स्तरमा हुने स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन (स्ववियू) निर्वाचन यस्तो अभ्यास हो, जसले विद्यार्थीलाई लोकतान्त्रिक मूल्य, अधिकार र कर्तव्यबारे जान्न अवसर दिन्छ। सबैभन्दा
पहिला, स्ववियू निर्वाचन विद्यार्थीहरूको प्रतिनिधित्व सुनिश्चित गर्ने माध्यम हो। निर्वाचनमार्फत चुनिएका प्रतिनिधिहरूले विद्यार्थीको समस्या, गुनासो र आवश्यकता प्रशासनसम्म पुर्याउँछन्। उनीहरूले शुल्क, परीक्षा प्रणाली, छात्रवृत्ति, पुस्तकालय सुविधा, खानेपानी, शौचालय जस्ता दैनिक जीवनसँग जोडिएका विषयमा पहल गर्न सक्छन्।
दोस्रो, निर्वाचनले विद्यार्थीमा नेतृत्व विकास गर्छ। उम्मेदवार बन्ने, प्रचार गर्ने, योजना बनाउने र सार्वजनिक बहसमा भाग लिने प्रक्रियाले उनीहरूलाई आत्मविश्वासी, जिम्मेवार र रणनीतिक बनाउँछ। यसले भविष्यमा उनीहरूलाई कुशल नेतृत्वकर्ता बन्न सहयोग पुर्याउँछ।
तेस्रो, निर्वाचनले विद्यार्थीलाई लोकतान्त्रिक अभ्यासको प्रत्यक्ष अनुभव दिन्छ। मत हाल्ने अधिकार प्रयोग गर्न पाउनु, आफ्नो मतमार्फत प्रतिनिधि छान्नु, र निष्पक्ष निर्वाचन प्रक्रियामा सहभागी हुनु—यी सबै लोकतन्त्रको वास्तविक शिक्षालय हुन्।
चौथो, स्ववियू क्याम्पसको समुचित व्यवस्थापनमा पनि सहयोगी बन्न सक्छ।
विभिन्न सांस्कृतिक, शैक्षिक तथा खेलकुद कार्यक्रम आयोजना गर्नु, सामाजिक अभियोगमा सहभागिता जनाउनु, तथा शिक्षण सिकाइको गुणस्तरमा योगदान दिनु स्ववियूको भूमिका भित्र पर्दछ।
अन्ततः, स्ववियू निर्वाचन एक माध्यम हो, जसले विद्यार्थीलाई समाजप्रति जिम्मेवार नागरिक बनाउँछ। तसर्थ, क्याम्पस स्तरमा स्ववियू निर्वाचन केवल औपचारिक प्रक्रिया होइन, यो विद्यार्थीको समग्र विकासका लागि अनिवार्य अभ्यास हो।
क्याम्पस स्तरमा स्ववियूको काम । शिक्षण संस्था केवल किताबी ज्ञान दिने ठाउँ मात्र होइन, यो विद्यार्थीको सोच, चेतना र नेतृत्व क्षमताको विकास गर्ने थलो पनि हो।
क्याम्पसभित्र विद्यार्थीको हक, हित र अभिव्यक्तिको संरक्षणका लागि स्थापित संस्था हो— स्वतन्त्र विद्यार्थी युनियन (स्ववियू)। यसले विद्यार्थी र प्रशासनबीच सेतुको काम गर्छ, साथै क्याम्पसमा लोकतान्त्रिक अभ्यासलाई बलियो बनाउँछ। स्ववियूको पहिलो र प्रमुख जिम्मेवारी भनेको विद्यार्थीहरूको प्रतिनिधित्व गर्नु हो। कक्षा को समयमा नचल्ने, शुल्कको अनियमितता, छात्रवृत्तिमा अन्याय, शैक्षिक गुणस्तरमा कमीजस्ता समस्याहरू विद्यार्थीहरूले झेलिरहेका हुन्छन्।
यस्ता विषयहरूलाई प्रशासनसमक्ष पुर्याउने र समाधानको पहल गर्ने जिम्मा स्ववियूको हो। त्यस्तै, स्ववियूले शैक्षिक सुधारमा समेत महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्दछ। पुस्तकालयको अवस्था सुधार गर्ने, कक्षा नियमित गराउने, पाठ्यपुस्तक उपलब्ध गराउने जस्ता कार्यहरूमा स्ववियूको सक्रियता हुन आवश्यक छ। क्याम्पसमा भएका खानेपानी, शौचालय, वाइफाइ, खेलकुद मैदान जस्ता सहायक सुविधाहरूको व्यवस्थापनमा पनि स्ववियूले ध्यान दिनुपर्छ। यस्ता सुविधाहरूको अवस्था थाहा पाई प्रशासनसँग समन्वय गरेर सुधार गर्न स्ववियूको भूमिका देखिन्छ।
यसबाहेक, विद्यार्थी जीवन केवल पढाइमा सीमित छैन। सांस्कृतिक, साहित्यिक र खेलकुद कार्यक्रम विद्यार्थीको प्रतिभा उजागर गर्ने माध्यम हुन्। कविता, वक्तृत्वकला, नृत्य, नाटक, खेलकुद प्रतियोगिता जस्ता अतिरिक्त क्रियाकलाप आयोजना गर्नु स्ववियूको अर्को जिम्मेवारी हो। स्ववियूले छात्रवृत्तिको पारदर्शिता र निष्पक्षता सुनिश्चित गर्न पनि भूमिका खेल्नुपर्छ। योग्य विद्यार्थीहरूले छात्रवृत्तिबाट वञ्चित नहोस् भन्ने कुरामा स्ववियू संवेदनशील हुनुपर्छ।
अन्ततः, स्ववियूले क्याम्पसमा अनुशासन कायम राख्न, दुर्व्यवहार तथा भ्रष्टाचारविरुद्ध आवाज उठाउन र लोकतान्त्रिक मूल्यहरूमा आधारित वातावरण विकास गर्न निरन्तर प्रयत्न गर्नुपर्छ। यसरी हेर्दा, क्याम्पस स्तरमा स्ववियूको भूमिका अत्यन्तै व्यापक, जिम्मेवार र प्रभावकारी हुन्छ। यो संस्था केवल चुनाव जितेर कुर्सीमा बस्ने संगठन होइन; यो त विद्यार्थीका सपनाको संरक्षक, आवाजको प्रतिनिधि र सुधारको अगुवा हो।
अन्तमा,स्ववियू केवल चुनाव जितेर बस्ने संस्था होइन, यो विद्यार्थीकै स्वर, सपना र शक्ति हो। यसले शैक्षिक सुधारमा, सामाजिक चेतनामा, र लोकतान्त्रिक संस्कारमा ठूलो भूमिका खेल्दछ। क्याम्पसमा स्ववियूको उपस्थिति हुँदा विद्यार्थी सशक्त महसुस गर्छन् र आफ्नो भविष्य निर्माणमा सक्रिय हुन सक्छन्। यसैले, स्ववियूको गठन, सञ्चालन र सक्रियता हरेक क्याम्पसमा अनिवार्य र अपरिहार्य मानिन्छ।
लेखक म्याग्दी बहुमुखी क्याम्पसका विद्यार्थी हुन् ।
