म्याग्दीको मालिका गाउँपालिका वडा नं ५ मगरदाङ स्थित मकैबारीमा उम्रिएको गाँजाको बोटबिरुवा प्रहरीले नष्ट गरेको छ । स्थानीय भाषामा भाँगो भनिने बोटको पात हातमा लगाएर गाँजा निकाली सेवन गर्ने र कारोबार हुने गरेको भन्दै इलाका प्रहरी कार्यालय दरबाङबाट गएको टोलीले समुदायकै सहयोगमा धमाधम गाँजा फडानीलाई तिब्रता दिएको छ ।

सार्वजनिक र ब्यक्तिगत जग्गामा उुम्रिएको गाँजालाई खोज र नष्ट गर्ने अभियानमा जुटेको प्रहरीले मगरदाङमा करिब ४ रोपनी जग्गामा फैलिएको गाँजा फडानी गरेको हो । प्रतिबन्धित लागुऔषधको सूचीमा राखेको गाँजा वैधानिक बनाउनुपर्ने बहस भइरहेको अवस्थामा प्रहरीले सार्वजनिक स्थान, ब्यक्तिको घरदैलोमा रहेका गाँजा समेत खोजीखोजी नष्ट गर्ने अभियान नै सञ्चालन गरेको छ ।

जिल्ला प्रहरी कार्यालय म्याग्दीले स्थानीय जनप्रतिनिधिसहित उपस्थितीमा गाँजा नष्ट गर्ने अभियान सञ्चालन गरेको जनाएको छ । गाँजाका सेवनकर्ता सहरबजारदेखि ग्रामिण क्षेत्रमा समेत बढ्न थालेपछि अभियानलाई तिब्रता दिइएको प्रहरी नायव उपरीक्षक सुर्य थापाले बताउनुभयो।‘गाँजा सेवनकर्ताहरु नै लागु औषधको प्रयोगकर्ता भइरहेका छन्,यो अभियानमा समुदायको पूर्णरुपमा साथ भएकाले प्रभावकारी देखिएको छ’ प्रनाउ थापाले भन्नुभयो ।

समुदायस्तरमा रहेका विभिन्न संघसंस्थाले समेत गाँजाको बोट फैलिएको स्थान देखेपछि प्रहरीलाई जानकारी दिने समेत प्रनाउ थापाले अनुरोध गर्नुभयो । समुदाय–प्रहरी साझेदारी कार्यक्रम अन्तर्गत सुरू भएको अभियानमा म्याग्दीका सबै स्थानीय तहमा ठूलो परिमाणमा गाँजा नष्ट गरिएको प्रहरीले जनाएको छ ।

यता स्थानीयलेघरआगन, खेतबारीमा लगाइएको गाँजा(लेकाली भाँगो) फडानी गरेपछि सर्वसाधारणले भाँगोलाई समेत गाँजा खेती भन्दै प्रचार गरेकोमा असन्तुष्टी जनाउने गरेका छन् । ‘हामीले गाँजा खेती गरेका छैनौ, यो बषौंदेखि घरमा प्रयोग हुने भाँगो हो,’बाहिर पनि बिक्री गर्दनौ’ एक स्थानीयले भन्नुभयो । गाउँघरमा पेट दुख्दा ‘गाँजा चपाएर खा’ गाउँघरमा यो भन्ने बुढापाका गाउँ–घरमा अझै पनि भेटिन्छन् । गाँजालाई औषधीको रुपमा प्रयोग गर्ने, गाँजाको दानाको अचार खाने चलन छ ।

गाँजा या भाँगो जे भनिए पनि अवैध लागूऔषध बनाउन प्रयोग गरिएकाले कानूनविपरीत भएको प्रहरीको दाबी छ । भाँगोकै फल र बोटबाट निस्कने चोप र अन्य पदार्थबाट गाँजा, चरेसजस्ता लागूऔषध बनाउने गरिएको प्रहरीको भनाइ छ ।म्याग्दीमा ब्यवसायीक भन्दा पनि प्राकृतिक रुपमा उम्रिएको गाँजा ब्यवस्थापनमा चुनौती रहेको छ ।

किताबका पानाहरू पल्टाएर मात्र होइन, जीवनका रंगहरूमा रंगिएर सिक्ने एउटा अनुपम अवसर बेनी नगरपालिका–१०, वाखेतको श्री विद्योदय आधारभूत विद्यालयले सिर्जना गरेको छ । विद्यालयले ‘बुक फ्रि फ्राइडे’ नामक नवप्रवर्तनशील अभियानले विद्यार्थीहरूलाई परम्परागत पाठ्यपुस्तकको साँघुरो घेराबाट मुक्त गर्दै उनीहरूको सृजनशीलता, आत्मविश्वास र जीवन कौशललाई उजागर गर्ने प्रेरणादायी यात्रा सुरु गरेको हो । यो पहलले हरेक बालबालिकाको मनमा सपनाको बीउ रोप्दै उनीहरूलाई जीवनको अर्थ बुझाउने सुनौलो अवसर प्रदान गर्ने जर्मको गरेको छ ।

शुुक्रबार विद्यालयको कौसीमा हाउस अनुसार ब्लक विभाजन गरी विद्यार्थीहरूले माटो, कम्पोस्ट मल र बालुुवाको मिश्रण तयार गरेर पुुरना बोरा र काठका फ्रेम बनाएर बिरुवा रोपेका छन् । कौसीमा विद्यार्थीहरू आफ्ना हातले फर्सी, भिन्डी, खुर्सानी, मुला, रायो, सिमीलगायत मौसमी तरकारीहरू रोपेर कृषिजन्य ज्ञानसँगै श्रम संस्कार सिक्दैछन् । यसले विद्यार्थीहरूलाई प्रकृतिसँगको सम्बन्ध र जिम्मेवारीबोध विकास गराउन मद्दत र्पुयाउने विद्यालयको अपेक्षा छ ।

विद्यालयका प्रधानाध्यापक प्रकाश अधिकारीले यो अभियानलाई थप सशक्त बनाउन अथक नेतृत्व प्रदान गरिरहेका गरिरहनुु भएको छ । उहाँ भन्नुहुन्छ–“हाम्रो विद्यालयले सधैं विद्यार्थीको सर्वाङगीण विकासलाई प्राथमिकता दिएको छ । ‘बुक फ्रि फ्राइडे’ले हाम्रा विद्यार्थीहरूलाई किताबी ज्ञानभन्दा माथि उठेर जीवनका व्यावहारिक पाठहरू सिक्ने अवसर प्रदान गरेको छ । हामी यो अभियानलाई अझ विस्तार गर्न चाहन्छौं, तर यसका लागि समुदायको साथ र सहयोग अपरिहार्य छ ।”

यता विद्यालयमा सञ्चालित कार्यक्रमले विद्यार्थीको आत्मबल अभिवृद्धि गर्न सघाउने विद्यालय व्यवस्थापन समिति अध्यक्ष टिका बहादुुर पाइजाको विश्वास छ । उहाँले भन्नुुभयोे, “श्रम र उत्पादनसँग जोडिएको शिक्षा दीर्घकालीन परिवर्तन ल्याउन सक्छ।” बेनी नगरपालिका–१०, का वडा अध्यक्ष मस्बीर रोकाले कार्यक्रमप्रति वडा कार्यालयको पूर्ण साथ रहने उल्लेख गर्दै भन्नुुभयो, “शिक्षा केवल किताबमा सीमित हुनु हुँदैन । यस्तो व्यवहारिक अभ्यासबाट बालबालिकामा नेतृत्व, श्रमशीलता र जीवन बुझ्ने चेत विकास हुन्छ। वडा कार्यालयले थप प्रविधि, स्रोत र सामग्रीको सहयोग गर्दै लैजाने प्रतिबद्धता लिएको छ ।”

विद्यालय इन्चार्ज शोभाकान्त लामिछानेका अनुसार, “यो कार्यक्रमले बालबालिकालाई जिम्मेवार, आत्मनिर्भर र जीवनोपयोगी सीप सिकाउन मद्दत गर्छ।” कार्यक्रमका संयोजक शिक्षक अमृता जिसी रोका भन्नुुहुन्छ–“हाम्रा बालबालिकामा लुकेका अनगिन्ती प्रतिभाहरू छन् । ‘बुक फ्रि फ्राइडे’ले ती प्रतिभालाई उजागर गर्न र उनीहरूलाई आत्मविश्वासका साथ अगाडि बढ्न प्रेरित गर्न कोसेढुंगा बनेको छ। विद्योदय बाल क्लबका अध्यक्ष तथा कक्षा ८ की छात्रा सुप्रिया पाइजाले उत्साहपूर्वक भन्नुुहुन्छ –“पाठ्यपुस्तक पढ्दा कहिलेकाहीं थकान हुन्थ्यो, तर आफैंले बिरुवा रोप्दा रमाइलो लाग्छ ।
हामीले प्रकृतिलाई बुझ्न पाएका छौं ।” अभिभावक तथा शिक्षक खमिसरा बुुढाथोकी पाइजाभन्नु हुन्छ –“पहिला छोरा किताब पढेर मात्र होमवर्क गथ्र्यो। अहिले स्कुल गएर के रोप्यो, के देख्यो भन्ने कुरा सुनाउँछ । खुुसी लागेको छ ।

अभियानको पहिलो चरणमा तरकारी खेती सुरु गरिएको छ भने आगामी दिनमा विद्यार्थीहरुले कौसीमा तरकारी फलाउने, रंगीचंगी फूलबारी सजाउने, बगैंचाको स्याहार गर्ने, स्वच्छता अभियानमा जुट्ने, चित्रकला, हस्तकला, कविता लेखन, उद्घोषण तथा पत्रकारिता, वक्तृत्वकला, खेलकुद र सांस्कृतिक गतिविधिमा रमाउने अवसरले विद्यार्थीहरूको मनमा उत्साह र उमंगको नयाँ रंग भर्नेछन् ।
बि.स. २०२२ सालमा स्थापना भएको विद्यालय हाल बालविकास देखि कक्षा ८ सम्म ७७ जना विद्यार्थीहरु अध्यापनरत छन् भने विद्यालयमा कर्मचारी, बालविकास र निजी सहति ११ जना शिक्षक कर्मचारीहरु कार्यरत छन् ।

आधारभूत विद्यालयको एकल प्रयासले म्याग्दीमै पहिलोपटक सुरुवात गरिएको ‘बुक फ्रि फ्राइडे’ अभियानले विद्यालय, समुदाय र जीवनलाई जोड्ने सुनौलो सेतु बनाएर समग्र शिक्षाको मर्मलाई जीवन्त बनाउँदै राष्ट्रिय शिक्षा नीतिले परिकल्पना गरेको “सीपमूलक, नैतिक र व्यवहारिक शिक्षा” को सपनालाई साकार पार्ने विद्यालयको विश्वास छ ।

यो अभियानलाई निरन्तरता दिन र थप प्रभावकारी बनाउन अभिभावक, शिक्षक, समुदाय र सरोकारवालाहरूको सहयोग अपरिहार्य रहेको भन्दै विद्यालयले सबैलाई यो प्रेरणादायी यात्रामा हातेमालो गर्न अपिल गरेको छ ।

म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका–५ पाउद्वारमा खेल मैदान निर्माण भएको छ। अन्नपूर्ण गाउँपालिकाको सहयोगमा खयरभारानी युवा क्लबले पाउद्वारमा खेल मैदान निर्माण भएको हो। उपभोक्ता समितिका सचिव भविन पाइजाले पाखोबारी सम्माएर खेल मैदान निर्माण गरिएको जानकारी दिए।

अन्नपूर्ण गाउँपालिकाको रु २१ लाख ५० हजार बजेटबाट पाखोबारी सम्माएर ८५ मिटर लम्बाइ र ३० मिटर चौडाइको खेल मैदान निर्माण गरिएको जानकारी दिए। ‘विद्यालयको खेल मैदानमा खेल अभ्यास र प्रतियोगिता सञ्चालन गर्दा पठनपाठन समस्या भएपछि नयाँ ठाउँमा जग्गा खोजेर खेल मैदान निर्माण गरिएको हो,’ उनले भने, ‘पोखोबारी सम्माएर खेल मैदान बनाएका हौँ।’

डोजर परिचालन गरेर सम्माइएको खेल मैदानको डिलतर्फ ग्यावीयन पर्खाल निर्माण र बल छेक्न तारजाली निर्माण गरिएको छ। खेल मैदान निर्माण गर्न स्थानीय रामकृष्ण तिलिजाले रु दुई लाख २० हजार बराबरको एक आना जग्गा दान गरेका छन्। रु छ लाख ६० हजार मूल्य बराबरको थप तीन रोपनी जग्गा खरिद गरिएको थियो।

खेल मैदान निर्माणका लागि पाउद्वारका १३५ घरपरिवारले एक/एक दिनका दरले श्रमदान गेका छन्। क्लबमा आबद्ध युवाले पनि योजना निर्माणमा श्रमदान गरेका छन्। खेल मैदानमा स्टेज, प्याराफिट, सार्वजनिक शौचालयलगायतका पूर्वाधार तयार गर्न बाँकी छन्।

खेल मैदान निर्माण भएपछि पाउद्वारका युवायुवतीलाई खेल अभ्यास गर्न र प्रतियोगिता सञ्चालन गर्न सहज भएको छ। रासस

म्याग्दीमा ट्राफिक सप्ताह अन्तगत शुक्रबार बेनीमा रक्तदान कार्यक्रम सम्पन्न गरिएको छ । जिल्ला प्रहरी कार्यालय र ट्राफिक प्रहरी कार्यालयको आयोजनामा बेनी अस्पतालमा आयोजित रक्तदान कार्यक्रमको नेपाल रेडक्रस सोसाईटी म्याग्दीका अध्यक्ष अमर बानियाँले उद्घाटन गर्नुभयो ।

प्रमुख अतिथि बानियाँले म्याग्दीमा रगतको अभावकै कारण कसैले ज्यान गुमाउन नपरेको र यहाँ संकलन भएको रगतलाई बाहिरी जिल्लामा समेत पठाउने गरेको बताउनुभयो । रक्तदान कार्यक्रम अत्यन्त सराह्रनीय रहेकाले आगामी दिनमा पनि सामाजिक गतिविधिहरुलाई निरन्तरता दिनुपर्नेमा सभापति बानियाँको जोड थियो ।

म्याग्दीमा आपतकालिन र प्रकोपमा परेका व्यक्तिहरु, रक्तस्रावसँग सम्बन्धित रोग वा समस्या भएका,शल्यप्रक्रियामा रहेका बिरामीहरू,गम्भीर रक्तअल्पता भएका गर्भवती महिलाहरू लगायत उपचारमा रगतको आवश्यकता पर्दा तत्कालै रक्तदान गर्नेहरुको संख्या समेत धेरै छन् ।

ट्राफिक प्रहरीले आयोजना गरेको रक्तदानमा २९ पिन्ट रगत संकलन गरिएको जिल्ला ट्राफिक कार्यालय म्याग्दीका प्रमुख राजकुमार थापाले बताउनुभयो । ट्राफिक सप्ताहको अवसरमा जनचेतनामूलक कार्यक्रम, विद्यालय सम्पर्क कार्यक्रम, चालक र परिचालकलाई ट्राफिक ज्ञानको अभिबृद्धि गर्नुका साथै उनीहरूको स्वास्थ्य परिक्षण तथा सचेतनामूलक कार्यक्रमहरु भइरहेको छ । ट्र«ाफिक सप्ताह शनिबार समापन हुनेछ ।