म्याग्दी– समुदायमा विभिन्न कारणले पछाडि परेका महिलाहरुलाई आर्थिक रुपमा स्वरोजगार बनाउन व्यावसायिक बाख्रापालन सम्बन्धी विषयको तालिम दिइएको छ । उनीहरुलाई सिप सिकाएर आत्मनिर्भर तथा सशक्त बनाउने उद्देश्यसहित व्यावसायिक बाख्रापालनका लागि तालिम प्रदान गरिएको हो ।

मंगला गाउँपालिकाको आर्थिक सहयोग तथा समन्वय र मिलन म्याग्दीको आयोजनामा बाख्रापालन तालिम सञ्चालन गरिएको थियो । ‘राष्ट्रपति महिला उत्थान जीविकोपार्जन सुधार कार्यक्रम’ अन्तर्गत एक हप्तासम्म चलेको तालिममा मंगला गाउँपालिकाको ५ वटा वडाबाट २५ जना एकल महिला, अपाङ्गता भएका महिला र विपन्न वर्गका महिलाहरुलाई समेटेर तालिम दिइएको छ ।

तालिममा महिला हिंसाको अवस्था, आर्थिक सशक्तिकरण, व्यावसायिक उत्प्रेरणा, बाख्राको परिचय, महत्व र आवश्यकता, स्थानीय प्रजातिको बाख्रापालन तथा वातावरणीय अनुकुलता, बाख्रालाई खोरको तयारी तथा व्यवस्थापन, खोरको सरसफाइ, बाख्रापालनमा ध्यान दिनुपर्ने विषयहरु, आवश्यक सामग्रीको परिमाण र व्यवस्थापन, नजिकका बाख्रा खोरको अनुगमन, खोर तयार गर्ने कार्यको अभ्यास, लक्षित समुदायले प्राप्त गर्ने अनुदानसहित राज्यबाट पाउने सेवासुविधाहरु, बाख्रापालनमा आउने जोखिमका विषयमा सहजीकरण गरिएको थियो ।

यसैगरी बाख्रापालन व्यवसायको जोखिम न्यूनीकरण तथा विपद् व्यवस्थापनको साथै बीमाको प्रावधान, बाख्रालाई लाग्न सक्ने रोगका प्रकारहरु, रोगबाट बचाउने उपाय र विधिहरु, पोषिलो खाना तथा उत्पादनको तरिका, व्यावसायिक योजना, बजार व्यवस्थापन तथा नाफा र घाटा निकाल्ने तरिका, व्यवसाय प्रवद्र्धन र बजारीकरण, सफल व्यवसायीको स्थलगत अनुगमन, व्यवसाय सञ्चालन गर्दा ध्यान दिनुपर्ने विषय, व्यवसाय दर्ता र नवीकरणको प्रक्रिया, व्यावसायिक सहजकर्ता समयको उपलब्धता साथै समन्वयकारी भूमिका, व्यावसायिक निरन्तरता, समूह गठन व्यवस्थापन, माइन्युटलेखन तथा खातापाता सञ्चालनबारे प्रशिक्षण दिइएको छ ।

तालिमको मंगला गाउँपालिकाका निमित्त प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत सुदर्शन पौडेल, लेखा अधिकृत प्रकाश शर्मा, पशु विकास अधिकृत सगुन बराल, पशु सेवा प्राविधिक रबि विष्ट, नायव पशु स्वास्थ्य प्राविधिक विजयकुमार ठाकुर, महिला बालबालिका तथा समाजकल्याण इकाई प्रमुख अनिताकुमारी शर्मा, एम.आई.एस. अपरेटर लेखनाथ सापकोटा र मिलन म्याग्दीका अध्यक्ष दिलमाया बिटालुले सहजीकरण गर्नुभएको थियो । तालिम गएको आइतबार सुरु भई शनिवार सकिएको छ ।

तालिमका सहभागीहरुलाई प्रमाणपत्र वितरण गर्दै जिल्ला समन्वय समिति म्याग्दीका कार्यवाहक प्रमुख डिलकुमारी खत्रीले तालिमपश्चात् महिला दिदीबहिनीहरुले अब व्यावसायिक रुपमा बाख्रापालन गर्नुपर्ने बताउनुभयो ।

उहाँले तालिममा सिकेका ज्ञान, सिपलाई पूर्णरुपले व्यवहारमा उतारेर गाउँपालिकाले सहयोग गर्ने बिऊपुँजीमा थपेर बाख्रापालन गर्न सुझाव दिनुभयो । मंगला गाउँपालिकाका उपाध्यक्ष प्रेमकुमारी क्षत्रीले सुमदायमा पछाडि परेका महिलाहरुको उत्थान गर्न व्यावसायिक तालिम सञ्चालन गरिएको बताउनुभयो ।

कार्यक्रममा मिलन म्याग्दीका अध्यक्ष दिलमाया बिटालु र मंगला गाउँपालिकाको महिला बालबालिका तथा समाजकल्याण इकाई प्रमुख अनिताकुमारी शर्माले तालिमपछि बाख्रापालन सुरु गर्नुपर्ने र त्यसको गाउँपालिकामार्फत अनुगमन गरिने बताउँदै म्याग्दीमा मंगला र धवलागिरि गाउँपालिकामा यसवर्ष राष्ट्रपति महिला उत्थान जीविकोपार्जन सुधार कार्यक्रम सञ्चालन भैरहेको बताउनुभयो । मिलन म्याग्दीका कर्मचारी राम खड्काको सञ्चालनमा सम्पन्न कार्यक्रममा सहभागी छककुमारी छन्त्यालले अनुभव सुनाउनुभएको थियो ।

तालिमकै अवसर पारेर बुधिकला रोका अध्यक्ष, सीतादेवी रोका उपाध्यक्ष, छककुमारी छन्त्याल सचिव, रिता थजाली रोका कोषाध्यक्ष र भूमिसरा रोका सदस्य रहेको मंगला गाउँपालिका बाख्रापालन समूह समेत गठन गरिएको छ । मंगला गाउँपालिकामा गतवर्ष पनि मिलन म्याग्दीको आयोजना तथा व्यवस्थापनमा लक्षित समूहका महिलाहरुलाई व्यावसायिक बाख्रापालन सम्बन्धी तालिम सञ्चालन भएको थियो ।

उत्तरी म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका-४ नारच्याङमा छ मेगावाट क्षमताको रेलेखोला जलविद्युतले बैशाख महिना भित्रै परीक्षण उत्पादन शुरु गर्ने तयारी गरेको छ । आयोजनाको भौतिक संरचना निर्माण सकेर परीक्षण सुरु गरेकाले बैशाख महिनाभित्र नै विद्युत उत्पादनको चरणमा प्रवेश गर्ने आयोजनाका जनसम्पर्क अधिकृत होमनाथ पाण्डेले बताए ।

उनका अनुसार बाँध देखि विद्युतगृहसम्म पानी ल्याउन जडान भएको पाइपलाइनमा पानी भरेर प्राविधिक टोलीबाट परिक्षण थालिएको छ भने भौतिक संरचना निर्माण र उपकरण जडानको काम सकेर परिक्षणको काम अन्तिम चरणमा पुगेको छ ।

यससँगै म्याग्दीबाट थप ६ मेगावाट विद्युत केन्द्रिय प्रशारण लाइनमा जोडिने छ । रेलेखर्कको विद्युतगृह, स्विचयार्ड र दाना सवस्टेशन जोड्ने ३३ केभी क्षमताका पाँच किलोमिटर प्रशारण लाइन निर्माण भएको छ ।

निर्माण कम्पनीले खोपारा लेकको फेदी कालोखोलामा बाँध, ५०÷५० मिटर लामा दुईवटा पानी थिग्राउने पोखरी (डसेण्डर), रेलेखर्कमा विद्युतगृह निर्माण र बाँध देखि विद्युतगृह सम्म तीन हजार छ सय मिटर लामो पाइपलाइन जडान गरेको जनाएको छ । आयोजनामा सुरुङ र नहरको विकल्पमा पाइपलाइन जडान गरिएको हो ।पाँच सय पाँच मिटर माथिबाट विद्युतगृहमा पानी खसालेर विद्युत उत्पादन गर्ने संरचना निर्माण र उपकरण जडान भएको छ ।

दुई वर्षमा सम्पन्न गर्ने लक्ष्य सहित वि.स.२०७९ मा निर्माण शुरु भएको आयोजनाको कालोखोलामा निर्माण भएको बाँध र इन्टेकमा २०८१ जेठ १५ गते आएको बाढीले क्षति पु¥याउँदा कार्यतालिका प्रभावित बनेका हो ।

अस्थायी बाँध बनाएर डिसेण्डरमा पानी खसालेर आयोजना सञ्चालन गर्न लागिएको छ । आयोजनाको पहुँचमार्गबाट लेकगाउँका बासिन्दालाई पनि सुविधा पुगेको र विद्युत उत्पादनपछि पनि समुदायस्तरलाई लाभ हुने वडा सदस्य श्याम पुर्जाले बताए ।एक अर्ब २० करोड रुपैयाँ लागत अनुमान गरिएको आयोजनामा हिमालयन र राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकले ऋण लगानी गरेका छन् ।

यस आयोजनाले नारच्याङको बेशीगाउँ देखि लेकगाउँहुदै बाँध र विद्युतगृह निर्माण स्थलसम्म १७ किलोमिटर पहुँचमार्ग बनाएको छ । हालसम्म अन्नपूर्ण गाउँपालिकामा निर्माण भएका ७१ मेगावाटको निलगिरि दोस्रो, ४२ मेगावाटको मिस्त्रीखोला, १४ मेगावाटको घारखोला र पाँच मेगावाटको घलेम्दीखोला जलविद्युत् आयोजनाको विद्युत् केन्द्रीय प्रसारण लाइनमा जोडिइसकेको छ ।

अन्तिम चरणमा पुगेका थप आयोजनाहरु
म्याग्दीमा कालीगण्डकी, म्याग्दी, राहुघाट र निलगिरि खोलामा १२ जलविद्युत् आयोजना निर्माणाधीन छन् । यी आयोजना निर्माण सकिएपछि राष्ट्रिय प्रसारण लाइनमा ४५६ दशमलव ५ मेगावाट विद्युत् थपिने छ । निर्माणाधीन आयोजनामध्ये केही यसै आर्थिक वर्ष र केही आउँदो वर्ष केन्द्रीय प्रसारण लाइनमा जोडिँदै छन् । केही आयोजनाले भने पहुँचमार्ग निर्माण गरी टनेल खन्ने तयारी गरेका छन् । त्यस्तै ४० दशमलव ७ मेगावाट क्षमताको निलगिरि पहिलो, ३७ दशमलव ५ मेगावाटको मङ्गले राहुघाट आयोजना अन्तिम चरणमा छन् ।

अन्नपूर्ण गाउँपालिकामा ६६ दशमलव ५ मेगावाटको मध्यकालीगण्डकी जलविद्युत् आयोजना निर्माण सुरु भएको छ । कुल ३९ अर्ब ५० करोड २४ लाख लागत अनुमान गरिएको १८० मेगावाटको कालीगण्डकी जलविद्युत् आयोजनाले वित्तीय स्रोत व्यवस्थापन गरेर निर्माणको तयारी गरेको छ ।

रघुगङ्गा गाउँपालिका भएर बग्ने राहुघाट नदीमा ४० मेगावाटको राहुघाट जलविद्युत् आयोजना, ४८ दशमलव ५ मेगावाटको माथिल्लो राहुघाट, २१ दशमलव ३ मेगावाटको ठूलोखोला जलविद्युत् आयोजना र सबैभन्दा माथि २२ दशमलव ५ मेगावाट क्षमताको ठूलोखोला माथिल्लो ‘ए’ जलविद्युत् आयोजना निर्माणको अन्तिम चरणमा छन् । यी सबै आयोजनाले एक वर्षभित्र विद्युत् उत्पादन सुरु गर्ने रघुगङ्गाका अध्यक्ष भवबहादुर भण्डारीले बताए । उनका अनुसार ३७ दशमलव ५ मेगावाटको मङ्गले राहुघाटले परीक्षण उत्पादनको तयारी गरेको छ ।