प्रकृतिले दिएको वरदान पनि ठाउँ र परिवेश अनुसार फरक–फरक हुन्छन् । कहीँ अग्ला हिमालचुलीहरु देखिने टाकुरा, पहाड र डाँडाकाँडा छन् । कतै गहिरो अन्धगल्छी, खोल्साखोल्सी, खोलानाला, तालतलैया, हरियाली वनजङ्गल भेटिन्छन् । प्रकृतिले दिएका वरदान अनेक र थरीथरीका छन् ।

हिमाली जिल्ला म्याग्दी पनि प्रकृतिले थुप्रै उपहारहरुबाट सिङ्गारिएको छ । यहाँ पर्ने अग्ला हिमालचुलीका साथै सुन्दर झरना, तातोपानीका कुण्ड र मुहानहरुको आकर्षण छुट्टै छ । यसको साथमा म्याग्दीमा पौलस्त्य–पुलहाश्रम, ऐतिहासिक जगन्नाथधाम, डढेकोत, गलेश्वर शिवालयलगायत धार्मिक क्षेत्रहरु पनि अवस्थित छन् । ऐतिहासिक, धार्मिक र पर्यटकीय क्षेत्रहरुको सम्मिश्रणले गर्दा म्याग्दीले पर्यटनमा चर्चा बटुल्ने गर्दछ ।

पर्यटकीय क्षेत्रहरुमध्ये विश्वमा चर्चित राउण्ड अन्नपूर्ण पदमार्ग अन्तर्गत पर्ने पर्यटकीय क्षेत्र महरेडाँडा पनि एक हो । उत्तरी म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका–८, राम्चेमा पर्ने महरेडाँडा पछिल्लो समय पर्यटकीय गन्तव्यको रुपमा विकसित हुँदै गइरहेको छ । समुद्री सतहदेखि तीन हजार तीन सय १३ मिटरको उचाइमा रहेको पर्यटकीय क्षेत्र महरेडाँडाबाट अग्ला हिमालचुलीसहित मनोरम दृश्यावलोकन गर्न सकिन्छ । यहाँबाट संसारको सातौँ अग्लो चुचुरो धौलागिरि रेञ्ज र दशौँ अग्लो अन्नपूर्ण रेञ्जमा पर्ने सबै हिमालहरु देखिन्छन् ।

महरेडाँडाबाट पुतली, चुरेन, गूर्जा, धौलागिरि, मानापाथी, टुकुचे, निलगिरी, अन्नपूर्ण प्रथम, अन्नपूर्ण साउथ, लमजुङ, धम्पुस, मार्दी, मनास्लु, माछापुच्छ्रेसहित विभिन्न नामाकरण गरिएका झण्डै दुई दर्जन हिमालहरु देखिन्छ । धौलागिरि हिमालमा मात्रै धौलागिरि प्रथमदेखि धौलागिरि छैटौँसम्म विभिन्न छ वटा चुचुराहरु रहेका छन् । महरेडाँडाबाट स्पष्टसँग आँखै अगाडि हिमालहरु देखिन्छन् । साथै अग्लो ठाउँमा भएकाले मौसम राम्रो भएमा पोखराको बजार, फेवाताल, पोखरा अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल पनि महरेडाँडाबाट देखिने महरेवासीहरु बताउँछन्।

महरेडाँडाको भ्रमणमा खासगरी स्वदेशी र विदेशी पर्यटकहरु भदौदेखि कात्तिक र फागुनदेखि वैशाखसम्म अधिक जाने गर्दछन् । पदयात्रा गर्न रुचाउनेहरु महरेडाँडा पुग्ने गरेको पाइन्छ । महरेडाँडाको भ्रमणका लागि म्याग्दीको बेनीबाट नागी र राम्चे हुँदै आलडाँडा भएर तथा कास्कीको नयाँपुल–उल्लेरी–वनठाँटी–कोखे हुँदै महरे पुगेर रमाउन सकिन्छ । यसैगरी म्याग्दीको बेनीबाट घोरेपानी–पुनहिल भएर पनि महरेडाँडा पुगिन्छ भने पर्वतको मिलनचोक–सालिजा–जलजला हुँदै महरेडाँडा पुगिन्छ ।

चैत, वैशाखमा महरेडाँडा आसपासको वनजङ्गल क्षेत्रमा ढकमक्क फुल्ने राताम्य लालीगुराँसले पनि पर्यटकहरुलाई खुब लोभ्याउने गर्दछ । महरेडाँडाको वरिपरिबाट छर्लङ्गै देखिने मनोरम हिमश्रृङ्खला, हरियाली वनपाखा, लेकाली जङ्गल, जडीबुटीहरु, तरेली परेका डाँडाकाँडा र पहाडका थुम्का, लोपोन्मुख वन्यजन्तु जनावर तथा चराचुरुङ्गीको समेत अवलोकन गर्न पाउनु महरेडाँडाको थप आकर्षण र विशेषता रहेको छ ।

बेनी नगरपालिका–३,भकिम्लीका धनबहादुर श्रीषले बोयर बाख्रापालनलाई प्रोत्साहन गर्न मुल्य घटाएरै बाख्रापालकलाई बोयर बिक्री गरेका छन् । डेढबर्ष अगाडीसम्म दुईलाखसम्म बिक्री गरेका श्रीषले बाख्रापालक कृषक पलायन हुन थालेपछि बोयर जातको बोकालाई अहिले ८० हजार मुल्यमै खोरबाटै बिक्री गरेका छन् ।

म्याग्दी जिल्लाका अगुवा बाख्रापालक कृषक श्रीषले स्थानीय तथा सरकारी निकायको गलत निति र कृषकलाई प्रोत्साहन गर्ने कार्यक्रमहरुलाई प्राथमिकता नदिदाँ बाख्राापालक कृषक धमाधम पलायन हुन थालेको भन्दै मुल्य घटाएर भएपनि कृषकलाई प्रोत्साहन गरेको बताए ।

‘अबको अवस्था निरन्तर कायम रहे, बाख्रापालक कृषकको खोर रित्तो हुन्छ’ अगुवा कृषक श्रीषले भने । उनले मुल्य घटाएर, बोयर पालन गर्न चाहने कृषकलाई बाख्रा पाल्न दिएर भएपनि आर्कषित गरिरहेको बताए ।

करिब १२ बर्षअगाडी वैदेशिक रोजगार त्यागेर बाख्रापालन गरेका श्रीषले आफ्नो परिचय फरिएपनि बाख्रापालक कृषकलाई अनुदान र प्रोत्साहनका कार्यक्रमहरुमा भने सरकारी निकायको सोचमा कुनै परिवर्तन नआएको गुनासो गरे।

‘बाख्रापालक कृषकको संख्या ह्वात्तै घट्दा समेत सरोकारवाला निकायले कानमा तेल हालेर बसेको छ,‘अब बाख्रापालकहरुले बैकल्पिक ब्यवसायको खोजी गर्नु अगाडी नै नयाँलाई प्रोत्साहन र पूरानालाई टिकाइराख्नुपर्छ’ श्रीषले भने।

खाडी मुलुकमा गरिएको रोजगारीबाट आर्थिकरुपमा सबल नबनेपछि गाउँ फर्किएर विसं २०६८ मा जग्गा धितो राखी ऋण लिएर व्यावसायिक बाख्रापालन सुरु गरेका उनले अहिले स्वरोजगार बन्नाका साथै अन्य व्यक्तिलाई समेत रोजगार बनाएका छन् । श्रीष पशुपालन तथा बहुउद्देश्यीय कृषि फार्म स्थापना गरेका उनले बोयर जातका पाठापाठी उत्पादन गरेर देशका विभिन्न भागमा बिक्री गर्दै आएका छन् ।

श्रीसको फार्मबाट वार्षिक करिब रु २५ लाख बराबरको बोयर बाख्रा बिक्री हुने गरेको छ । केही वर्षअघिसम्म बोयर बाख्राको मूल्य राम्रो पाएपछि अहिले बोयरको उत्पादन बढाइएकामा अहिले भने यसको आकर्षण घटेका कारण आम्दानीमा गिरावट आएको उनको गुनसो छ ।

“दुई वर्षअघिसम्म बोयर बोका र पाठीलाई दुई लाखसम्म पथ्र्यो, मैले मेरै फार्मबाट वर्षमा ६० लाखसम्मको कारोबार गरेको थिएँ तर अहिले मूल्य घटेको छ, रोज्जा बोयरलाई ८० हजारमै दिन्छु”,श्रीसले भने । श्रीसको फार्ममा अहिले ३५ वटा बाख्रा छन् ।

तीमध्ये पाठा जन्माउने १५ वटा माउ बाख्रा छन् । अन्य साना पाठापाठी छन् । फार्मका २० वटा बोयर बाख्रा म्याग्दी र बाहिरी जिल्लाका कृषकलाई पाल्न दिएका छन् । अहिले नश्ल सुधारका दुईवटा बोका फार्ममा रहेको उनले बताए । बाख्राको घाँसका लागि ६० रोपनी जग्गामा घाँस खेती गरेका श्रीसले तीन जनालाई नियमित रोजगार दिएका छन् । व्यवस्थितरुपमा दुईवटा खोर बनाएर बोयर बाख्रापालनको स्रोत केन्द्र नै स्थापना गरेका उनको फार्म अवलोकन गर्न विभिन्न जिल्लाबाट कृषक आउने गरेका छन्।

विदेशबाट फर्किंदा सात लाख ऋण
विदेशबाट काम गर्दा ठेला उठेको रित्तो हात र उल्टो सात लाख रूपैयाँ ऋण बोकेर घर फर्किएका श्रीषलाई अहिले लगानीको समस्या छैन। विदेशमा रहँदा पैसा कमाउनु त कताकता उल्टै ऋण लागेपछि त्यही ऋण तिर्न गरेको घरमै गरेको बाख्रापालन अहिले पैसा आउने मूल जस्तै बनेको छ।

उनीसँगै छोराछोरीले समेत कमाइ गर्न थालेपछि फार्मको आम्दानीले थप विस्तारमा सहज भएको छ। एउटा छोरा भारतीय सेनामा छन् ।श्रीषले बीउका रूपमा बोएर जातको बाख्रा पालेकाले बोएरको स्रोत केन्द्र समेत बनाएका छन् । अहिले उनीसँग करिब १ करोडको हाराहारीमा संरचना सहित बोयर बाख्रा छन् । विदेशबाट रित्तै फर्किएका श्रीषले बाख्रापालनबाट प्रसस्तै कमाएका छन् ।