हाम्रो मन आगो जस्तै तटस्थ हुन्छ । यस आगोलाई खराब वा असल बनाउने त्यो प्रयोगकर्ताको हातमा हुन्छ । जस्तै यही आगो एउटा बच्चाको हातमा प¥यो भने उसले लुगा जलाउँछ, शरीर जलाउँछ, त्यस्तै परे घर नै जलाउँछ र क्षणभरमा धन दौलत खरानी बनाउँछ । यही आगो एउटा सक्षम मान्छेको हातमा प¥यो भने उसले दूध उमाल्नेछ, खाना पकाउनेछ र कोइला जलाई रेलगाडी गुडाउनेछ । यही आगो एउटा बच्चाको हातमा जाँदा सर्वनाश गरिदिन्छ । यही आगो एउटा सक्षम मान्छेको हातमा जाँदा सर्वाधिक फाइदा दिन्छ । यहाँ आगोले दुईतिर काम गर्छ ।
जसले आगोलाई सदुपयोग गर्न जान्छ, त्यसले आगोबाट सर्वाधिक फाइदा लिन्छ । जसले आगोलाई सदुपयोग गर्न जान्दैन त्यसले आगोबाट हुने सर्वनाश सहनु पर्छ । ठीक यसै गरी हाम्रो मन कच्चा मान्छेको हातमा प¥यो भने उसले आफ्नो मनलाई गलत प्रयोग गर्दै जान्छ । जस्तै कसरी कुट्ने, कसरी लुट्ने, कसरी मुसार्ने, कसरी चक्कु घुसार्ने, कसरी मुक्का हान्ने, कसरी खुट्टा तान्ने, कसरी ढाँट्ने, कसरी मान्छे काट्ने भन्नेतिर आफ्नो मनको प्रयोग गर्दै जानेछ । यदि यसो गर्दै ग¥यो भने निश्चय नै एक उसको मनले उसलाई एक दिन मूर्ख, पापी, अपराधी र अधार्मिक बनाएरै छाडिदिन्छ । वास्तवमा मनुष्यको यही अवस्थालाई नै नर्क भनिन्छ ।
यही मन एउटा ज्ञानीको हातमा प¥यो भने उसले आफ्नो मनलाई सत्वचन, सत्कर्म, सत्विचारतिर लगाउँदै जानेछ । सेवा, सत्सङ्ग र साधनातिर उपयोग गर्दै जानेछ । जसको प्रतिफल स्वरुप सुख, आनन्द, ज्ञान, शक्ति प्राप्त गर्दै जानेछ । यसरी सतमार्गमा लागेको मनभित्र अजय शक्ति, असीम शक्तिको मूल फुट्दै जान्छ । अनि मनभित्र शक्तिको आँधीबेहरी बग्नु शुरु गर्छ । आखिर यही शक्तिको आँधीले नै मनको कालोमैलो बगाई दिन्छ र मन सफा अनि सुन्दर हुन्छ । यही सफा मनमा सद्गुणको उपस्थिति हुन्छ । यही सुन्दर मनमा नै भगवानको बास हुन्छ । मनमा ज्ञानको फूल फूल्दछ, आनन्दको सुगन्ध फैलिन्छ र मनुष्यको जीवन स्वर्ग बन्छ । यसकारण जीवनलाई नर्क बनाउने पनि मन नै हो । जीवनलाई स्वर्गको अनुभव गराउने पनि मन नै हो ।
यसैले गीतामा भगवान श्रीकृष्णले भन्नुहुन्छ, मनएव मनुष्याणां कारणंबन्धमोक्षयः अर्थात् मन नै मनुष्यको बन्धन र मोक्षको कारण हो जसले मनलाई सदुपयोग गर्न जान्दछ, उसले मनद्वारा मोक्षको यात्रा गर्छ, जसले मनलाई सदुपयोग गर्न जान्दैन, उ जीवनभरि मनकै बन्धनमा रहेर नर्कको जीवन बिताउँछ । यहाँ मनले दुई किसिमको खेल खेल्छ । एउटा खेलमा जीत हुन्छ र जीवनको हित हुन्छ । एउटा खेलमा हार हुन्छ र जीवन बेकार हुन्छ । यसैले मनबाट फाइदा लिनको लागि मनलाई प्रयोग गर्न जान्नुपर्दछ । मनको उचित प्रयोगको लागि मनको धर्म, मनको विज्ञान बुझ्नु जरुरी छ ।मनको अस्तित्व पानी जस्तो विचित्रको छ । जस्तैः पानीलाई जस्तो भाँडोमा राखिदियो त्यस्तै रुप, आकार लिन्छ, ठीक त्यसैगरी मनले पनि जस्तो मान्यता र विचारमा राखिदियो, त्यस्तै रुप आकार लिन्छ । यसैले मनसँग डललाग्दो ईश्वरीय क्षमता छ । यति खेर मलाई एउटा कथाको याद आएको छ ।
सत्य युगमा भगवान पनि मनुष्यहरुको बीचमा बसोबास गर्नुहुन्थ्यो रे र त्यस समयमा भगवानको दर्शन गर्न सजिलो थियो । यसकारण भगवानको दर्शन गर्ने चाहना भएकालाई तुरुन्त दर्शन पनि दिने गर्नुहुन्थ्यो । यसरी भगवानसँग सामिप्यता बढ्दै जाँदा मनुष्यको आफ्नो इच्छा, चाहनाहरु पनि बढ्दै जान थाल्यो र मनुष्यले धेरै कुराको वरदान माग्न थाले । कसैले भने भगवान मलाई धेरै धनको वर्षा गराइदिनोस् भनी वरदान माग्थे, कसैले राम्री पत्नी पाऊँ भगवान भनेर, कसैले असल गुण भएको पति पाऊँ भनेर आदि इत्यादि वरदान माग्ने र भगवानले तथास्तु भने पछि उनीहरुको इच्छा चाहनाहरु त्यत्तिकै पूरा हुन्थे ।
यसरी आफूले कर्म गर्नुभन्दा वरदान माग्नु सजिलो थियो । यसैले सबै जनाले सजिलो बाटो नै रोजे । मान्छेको जात नै अजीवको जात हो । जुन बाटो सजिलो हुन्छ, त्यही बाटो रोज्ने गर्छ, त्यस युगका मान्छेहरुले पनि वरदान मागेपछि पाउने सजिलो बाटो रोजेछन् । यसकारण उनीहरु कर्म गर्नतिर नगई वरदान माग्न भगवानको घरदैलो धाउँथे । भगवानले उनीहरुको इच्छा पनि हल गर्दै गए । भगवानले मनुष्यको इच्छा जतिजति हल गर्दै जान्थे, त्यतित्यति नचाहिँदो माग र वरदान लिएर धाउन थाल्थे । हुँदाहुँदा भगवानसँग आगो फुक्न भात पकाउन अल्छी लाग्छ, आगो फुक्न पनि नपरोस् भात पकाउन पनि नपरोस् भात आफै पाकेर आओस्, यस्तै यस्तै सामान्य कुराको पनि वरदान माग्न थाले । मान्छेको यो बदमासी देखेर भगवानलाई यस्तो लाग्यो, श्रम नगरी सित्तैमा पाउने कुनै पनि कुराको महत्व हुँदैन । मैंले सित्तैमा दिने भुल गरेछु ।
अब म यो भूल कहिल्यै गर्नेछैन भनी भगवान अन्तध्र्यान भई एकान्त जंगलमा गएर लुके । त्यहाँ पनि मान्छेहरु खोज्दै गए । मन्दिर बनाई हातमा फुल प्रसाद लिएर वरदान माग्न जान थालेछन् । भगवान त्यस ठाउँबाट पनि भागेर कैलाश पर्वत पुगे । त्यहाँ पनि मान्छेहरुले चाल पाएर वरदान माग्नको लागि धाउन थाले । भगवान हैरान भएछन् । अब भने मैंले पृथ्वी नै छोडी दिन्छु भनी चन्द्रमामा गई लुके, त्यहाँ बल्ल ढुक्क भएछन् किनभने मान्छे मोरासँग उडेर आउन उसँग पखेटा छैन । अब ऊ यहाँसम्म आइपुग्न सक्दैन भनेर सोच्दै थिए । त्यत्तिकैमा एउटा यान अवतरण भयो र त्यस यानबाट मान्छे ओर्लियो वरदान माग्नको लागि ।
सुख किन दिन्थे र, उनीसँग सुख भए पो दिनु, त्यही सुख नभएर नै यसरी भगवानको शरण परेको छ । त्यही दुःखले पोलेर नै भगवानको छाया खोजेको । भगवानले आँसु छाडे । मान्छे जस्तो बदमास जन्तुलाई सृष्टि गरेर महाभूल गरेको पश्चात्ताप गर्न थाले । चौरासी लाख प्राणीहरुमध्ये सबभन्दा बेइमानी प्राणी हो मान्छे । यही मान्छेबाट लखेटिए र हैरान भएँ । यसरी भगवान गहिरो सोचाईमा परे, ठीक यही बेला ऋषि नारद नजिक आइपुगे र भगवानको पाऊ समाति दण्डवत गरे । भगवान पनि ऋषि नारदलाई भेटेर खुशी भए र भगवानले नारदलाई सोधे, यो मान्छे भन्ने बदमास जन्तुबाट म सँधैंको लागि लुक्न चाहन्छु ।
त्यो ठाउँ कुन होला जहाँ लुक्दा मान्छेले नभेटोस् । नारदले तत्क्षण जवाफ दिए, भगवान ती मान्छेहरुको मनभित्रै गएर बसिदिनोस् । अब उसले कहिल्यै भेट्ने छैन । किनकी ती मान्छेहरु बाहिरबाहिर खोजी हिंड्ने बानी परेको छ । उसले आफ्नो मनभित्र कहिल्यै खोज्ने साहस गरेको छैन । हजारौंहजार वर्षको कालान्तरमा त्यहाँ मनमा पुग्ने महापुरुषहरु पनि जन्मिनेछन् प्रभु । नारदको यो भनाइले भगवान झस्किए, ओहो मनमा पनि पुग्छन् अरे, नारदले भने, हो पुग्छन् त्यहाँ पनि तर यस्ता महात्मा पुग्छन् जोसँग कुनै किसिमको माग नै हुँदैन । माग रहितको महात्मा पुग्नेछन् यसमा भगवानलाई केको झन्झट …..।यहाँ कर्म विना माग्नेहरुले गर्दा यो हैरान हुनभो अब त केको झन्झट …… । स्याबास ! नारदजी स्याबास यो तिम्रो उपाय साह्रै महान छ, म आजबाट मनुष्यको मनभित्र नै गएर बसिदिन्छु ।
यो कथाले दिन खोजेको सन्देश के हो भने हाम्रो मनभित्र भगवान छ, हामी भगवान खोज्छौं बाहिर, मनभित्र भगवान छिपेको छ । मनुष्यले मेसो पाएको छैन र बाहिरबाहिर खोजेर सास्ती पाएको छ । मनमा रिस, क्रोध, लोभ, मोह, ईष्र्या, डाहारुपी विकारले भरिँदै गएको छ । यही विकारले गर्दा नै मनभित्रको भगवान भित्रभित्रै दबिँदै गएको छ । मनका विकारहरुबाट उत्पन्न भएको शैतानले मनुष्य जीवनमा हैकम चलाएको छ । यही उसको मनको शैतानले गडबडी मच्याएको छ, अनि मनुष्य छटपटिमा परेको छ । उसको मनको शैतानले पापाचार, दूराचार, भ्रष्टाचार र व्यभिचार गरेर उच्छृङ्खल किसिमले खैलाबैला मच्याएको छ । यही कारण मनुष्य दुःखमा परेको छ । मनभित्रको भगवान दबिँदै गएर अन्तरात्मा अन्तर चेतनामा गई मौन बसेर मनको तमासा हेरेको छ ।
मन यता भित्र भित्रै आत्तिएको छ । मनभित्रभित्रै रुग्ण एवम् विक्षिप्त भएको छ । यसैले भित्रको छटपटी भित्रको दुःख र रुग्णताबाट मुक्ति पाउन मन आत्तिएको छ र अत्तालिँदै हातमा फूलप्रसाद र धुप लिएर मन्दिर धाएको छ । जोडजोडले घण्टा ठोकेको छ, मन्दिरको वरिपरि दश फन्को घुमेर चप्पल फटालेको छ । बजारको धुप सखाप पारेको छ । यसो गरेर पनि त्यहाँबाट उसले थोरै थोरै ईश्वरी उर्जा भरेर फर्किन सक्थ्यो । तर मन्दिरबाट पनि ऊ खाली हात नै फर्किन्छ । किनकी उसको मन नचाहिने नचाहिने कुराले भरिएको छ । यसैले उसको दिलको ढोका बन्द नै छ । यसरी दिलको ईश्वरलाई भित्र थुनेर बाहिर ईश्वर खोज्न निक्लने अनौठो जन्तु मान्छे बाहेक अरु को होला र ? यस धर्तीमा यस्तो जन्तु खोज्न पनि मुश्किल छ । बडो खतरनाक जन्तु हो मान्छे । यस सन्दर्भमा मलाई मेरा मित्र सञ्जयजीले भनेको कुरा याद आएको छ ।
कुनै समयमा एकजना विदेशी पर्यटक घुम्ने सिलसिलामा जापानको चिडियाखानामा पुगेछ । त्यहाँ अनेकअनेकका वन्यजन्तुहरु राखिएका रहेछन् र त्यो पर्यटकले क्रमशः हेर्दै गएछ । यसरी हेर्दै जाँदा एउटा यस्तो ठाउँमा पुग्यो, जहाँ ठूलो ऐना बाहेक अरु केही पनि थिएन । उसले यताउति सबैतिर नजर घुमायो फेरि पनि केही देखेन, ऊ दिक्क भयो । यहाँ केही त हुनै पर्ने हो । यो जनावरहरुको चिडियाखानामा किन यसरी ऐना राखिएको होला ? केही न केही रहस्य जरुर हुनुपर्छ भन्ने अक्कल लगायो र धेरै बेर हेर्दै गए पनि त्यस ऐनामा आफ्नो प्रतिबिम्ब बाहेक अरु देख्दै देखेन, ऊ थाक्यो अनि पछि मात्र थाहा पायो ।
त्यस ऐनाको तलपट्टि ठूलो अंग्रेजी अक्षरमा लेखिएको रहेछ अनि त्यो पढ्यो, The most dangerous animals on the world.। अर्थात् संसारको सबैभन्दा खतरनाक जनावर । त्यो खतरनाक जन्तु त म स्वयं पो रहेछु भन्ने कुरा थाहा पाएर त्यहाँबाट निक्लेछ । त्यस विदेशी पर्यटक सौभाग्यशाली थियो, यसैले आफू संसारकै खतरनाक जन्तु म स्वयं पो रहेछु भन्ने कुरा चाँडै नै थाहा पायो ।तर हामी मानसिक रुपमा जति नै मुर्ख भए पनि हामी आफूलाई मूर्ख लाग्दैन । हामी भित्रभित्र जति बदमासी भए पनि आफूलाई बदमासीको स्वीकार गर्न राजी हुँदैनौं । हामी जति अज्ञानी भए पनि अज्ञानी मान्न तयार छैनौं । यसैले हामी आफूलाई ज्ञानी छु भन्ने भ्रम छ ।
हामी आफूलाई जति मूर्ख, बदमासी भए पनि सज्जन छु भन्ने भ्रम छ । वास्तवमा यस्तै भ्रमले गर्दा नै मान्छेले आफूलाई सुधार्ने मौका पाएको छैन । कुनै एउटा मोटी केटीलाई कसैले हेलो मोटी भनेर बोलाई दियो भने ती केटी रिसाउन थालिन् किन भने आफूलाई मोटीपन मन परेको हुँदैन । यही मोटोपनले भित्रभित्रै पोलिरहेको हुन्छ । भित्रभित्रै आगो भएको हुन्छ । त्यसपछि कसैले मोटी भनिदियो भने आगोमा घ्यू थप्ने काम हुन्छ । यसैले रिसाउँछ । यदि तिमी आफू मोटी भएको स्वीकार्न सकेको भए रिसको कारण रहने थिएन । जुन दिनमा आफूलाई सही अर्थमा स्वीकार हुन्छ त्यही दिनबाट आफूलाई सुधार गर्ने चेतना जाग्न थाल्छ । ठीक यसै गरी मान्छेले मेरो मन खराब भएको छ, बदमासी भएको छ, यसैले म खराब भए भन्ने कुरा जहिले स्वीकार गर्छ त्यति नै बेला उसको चेतना जाग्छ । उसको यही चेतनाले नै उसको मनलाई सतमार्गतिर डो¥याउँदै लैजान्छ ।
अनि पो बल्ल मनको बाङ्गो अवस्था सिधा हुँदै जान्छ र मनको खराबीहरु पनि टुट्दै जान्छ । सामान्यतया हामी यस्तो उपायको पक्षमा छैनौं किनकी हामी आफ्नो बदमासी मनबाट भाग्न खोजिरहेका छौं । हामी यहाँ भाग्न जरुरी छैन । जस्तै टोक्ने कुकुरले भुकिरहेको बेला जति दौडियो त्यति लखेट्न आउँछ । त्यतिबेला त निडर भएर अगाडि बढ्नुपर्छ, त्यस कुकुरले टोक्ने हिम्मत गर्दैन ।
ठीक यसरी नै जति हामी मनबाट भाग्न खोज्छौं त्यति नै हामीलाई लखेटिरहनेछ । मनलाई नबुझी भाग्नु हाम्रो मुर्खता एवम् नामर्द हुनेछ । मलाई यतिबेला एउटा जोक्सको याद आयो । कुनै एउटा गाउँमा अघिल्लो वर्षमा निःशुल्क भ्याक्सेटोमी शल्यक्रिया गरेको एक टोली पुनः सोही गाउँमा नै गएछ । त्यस गाउँमा पुग्नको लागि अलिकति उकालो चढ्नुपर्ने थियो र उनीहरु उकालो चढ्दै गाउँको नजिक पुग्दै थिए । यत्तिकैमा त्यस गाउँका पुरुषहरु जति सबै जंगलतिर भागाभाग भएछन् ।
ती पुरुषहरुको यस्तो स्थिति देखेपछि भ्याक्सेटोमीका टोली छक्क परेछन् । आज यस गाउँका पुरुषहरुले किन यसो गर्दैछन् भनी ती टोलीले त्यो गाउँको एक वृद्धालाई सोधेछन् । बुबा यी पुरुषहरु यसरी किन भागेका हुन् ? वास्तवमा हामीहरु ती भाग्ने पुरुषहरुकै हितको लागि आएका हौं तर यिनी किन भागे जंगलमा ? वृद्धाबाट जवाफ आयो, पोहोर साल यी भ्याक्सेटोमीका मोराहरुले हाम्रो तार काटेर लगेको थियो । त्यही टोली यसपाली पनि आउँदैछ, यसपाली त ती टोलीले हाम्रो मिटरबक्स नै उठाउने भो भनेर भागेको रे क्या । कुरा नबुझी भागिदिन्छौं हामीहरु । यहाँ भागेर होइन जागेर मनबाट लाभ लिन सकिन्छ ।
अन्तमा, यहाँ विश्वविख्यात साहित्यकार खलिल जिब्रानले लेख्नुभएको कथा उल्लेख गर्न सान्दर्भिक छ– एक जना किसान सँधैजसो आफ्नो खेतबारीमा काम गर्न जाने गर्दथ्यो । यसै क्रममा एकदिन उसले आफ्नो सुरमा काम गरिरहेको थियो । ठीक त्यही बेला एउटा सर्पले मुसा लखेट्दै आइरहेको थियो । त्यहाँ मुसा किसान भन्दा अगाडि भाग्यो, सर्पले त्यो किसानको खुट्टा डसेर नजिकको झ्याङ्गमा लुक्यो । किसानले आइया बाबा मलाई यसरी टोक्ने के हो भन्दै अगाडि हे¥यो ।
उसले आफ्नो अगाडि मुसा दौडिरहेको देख्यो र किसानलाई लाग्यो मलाई यसरी टोक्ने त मुसा पो रहेछ । जाबो मुसाले टोक्दैमा के हुन्छ ? मलाई केही पनि हुँदैन । संसारमा मुसाले टोकेर कोही पनि मान्छे मरेको छैन । यसकारण मलाई पनि केही हुँदैन भन्दै त्यस किसानले आफ्नो मनलाई सकारात्मक सूचना दिँदै गयो । साँच्चि नै त्यो किसानलाई केही भएनछ । यसको केही समयको अन्तरालपछि किसान जीवनमा यस्तै घटना फेरि दोहोरिएछ । किसानले आफ्नो खेतबारीमा घाँस काटिरहेको बेला एउटा अजिङ्गरले मुसा लखेट्दै आएको रहेछ । तर अगाडि मान्छे देखेपछि अजिङ्गर अगाडि भाग्यो । मुसाले चाहिं किसानकै औंला टोकेर नजिकको प्वालमा छि¥यो ।
किसानले आइया मलाई केले टोक्यो भन्दै खुट्टा उचाल्यो, औंलाबाट रगत बगिरहेको देख्यो र अत्तालिँदै आफ्ना दायाँ बायाँ हेर्न थाल्यो । यत्तिकैमा अलिपर अजिङ्गर पो दौडिरहेको देख्यो । यो देखेपछि किसान आत्तियो । यसरी मेरो औंला टोक्ने त अजिङ्गर पो रहेछ । संसारमा अजिङ्गरले टोकेर धेरै मान्छेको मृत्यु भइसकेको छ । म पनि लौ खत्तम । म अब मर्छु किनकि मलाई आज डरलाग्दो अजिङ्गरले टोक्यो । यसैले म अब बाँच्न सक्दिन । मेरो बाँच्ने सम्भव छैन भन्ने नकारात्मक सूचना दिँदै गयो । जसको परिणामस्वरुप त्यो किसान मुर्छा परेर ढल्यो । यसरी ढल्यो कि ऊ कहिल्यै उठेन । किनकी ऊ सँधैंको लागि ढलेको थियो । यो कथा बडो मनोवैज्ञानिक छ ।
वैज्ञानिक हिसाबले हेर्दा त्यो किसान अघिल्लो घटनामा मर्नु पर्दथ्यो किनकी उसलाई साँच्चिकै सर्पले डसेको थियो । तर मनको शक्तिको कारण ऊ बाँच्यो किनकी उसले आफ्नो मनलाई सकारात्मक सूचना दिएको थियो । जाबो मुसाले टोकेर मलाई केही हुँदैन र संसारमा मुसाले टोकेर कोही पनि मरेको छैन । यसकारण म पनि मर्दैन । यही उसको सूचनाले कमाल ग¥यो ।
किसानको पछिल्लो घटनामा सामान्यतया मुसाले टोकेर कोही मर्दैन तर सर्पले टोक्दा बाँचेको किसान मुसाले टोक्दा मर्न पुग्यो । किनकी त्यो किसानले आफ्नो मनलाई नकारात्मक सूचना दियो– लौ खत्तम भइयो, लौ म अब मर्छु, मलाई डरलाग्दो अजिङ्गरले डस्यो । अजिङ्गरले टोकेको मान्छे कोही बाँचेको छैन, यसैले म पनि मर्छु भन्ने सूचना दिँदा मन आत्तियो र मनकै कारण किसान म¥यो । यो कथाको सन्देश के हो भने मनलाई जस्तो किसिमको सूचना दियो ।
त्यस्तै किसिमले काम गर्छ । यहाँ बर्बादी हुनु या आवादी हुनुमा सूचना नै जिम्मेवार छ ।भनिन्छ बिल गेट्सले आफ्नो सानै उमेरदेखि नै आफ्नो मनमा यस्तो सूचना प्रवाह गरिरहन्थे । क्ष् दयचल तय दभ चष्अज नभन्दै बिल गेट्सले आफ्नो समयमा संसार धनी बनेर देखाइ दिएका थिए । सूचना मात्र दिएर बसेको सायद उनको सपना साकार नहुन पनि सक्थ्यो तर बिल गेट्सले सूचनासँगै कर्म पनि जोडे र सफलता उनै हातमा आयो भाग्य पनि उनकै शिरमा नाच्यो । यहाँ हामीले मनलाई सूचना दिने ढाँचामा नै मार खाएका छौं ।
म जस्तो रोगी अरु को होला, म त यसै रोगले मर्छु कि क्या हो । म जस्तो असफल मान्छे, म जस्तो कमजोर मान्छे, म जस्तो अभागी मान्छे अरु को होला र ? मैंले जति कोशिस गर्दा पनि केही हुँदैन । मेरो तक्दिर नै ठीक छैन आदि आदि नकारात्मक सूचना दिएका हुन्छौ । आखिर यस्तो सूचनाले मनको हालत के हुन्छ होला ? अनुमान पनि गर्न सकिँदैन । यसकारण जीवनमा सफल हुनु छ भने मनलाई सकारात्मक सूचना दिने कला जान्नुपर्दछ ।
जस्तैः हरेक बिहान सबेरै उठेपछि आफ्नो कोठाको एकान्तमा बस्ने र आफूलाई सहज लाग्ने कुनै पनि आसनमा अर्थात् सुखासन बस्ने र गहिरो लामो लामो श्वास नाकबाट लिने नाकबाटै फाल्ने गर्नुपर्दछ । यो श्वासप्रश्वासको क्रिया करिब एक मिनेट जति गरी सकेपछि सामान्य श्वासप्रश्वासमा फर्केर आफू बिल्कुल ध्यान अवस्थामा रहनुपर्छ । यही ध्यान अवस्थामा आफ्नो लक्ष्य ठम्याउने र आत्मसुझाव दिने । जबसम्म म आफ्नो लक्ष्यमा पुग्ने छैन तबसम्म मेरो आफ्नो सारा उर्जा यसैमा लगाउनेछु । जबसम्म म सफल हुँदैन तबसम्म मेरो प्रयास, मेरो पाइला निरन्तर अगाडि बढिरहनेछ ।
मेरो बाटोमा अजिङ्गर आएर बसे पनि अगाडि बढ्नेछु, मेरो बाटोमा बाघ आएर बसे पनि बाघलाई पछारेर अगाडि बढ्नेछु, मेरो बाटोमा पहाड आएर उभिन्छ भने पनि पहाडलाई तोडेर अगाडि बढ्नेछु । तर कसै गरी यो मेरो पाइला रोकिन्न कतै जबसम्म यो पाइलाले लक्ष्य चुम्दैन तबसम्म यो साहसी पाइला हात्ती जस्तै लम्किरहनेछ भन्ने जस्ता शक्तिशाली सूचना प्रवाह गरिराख्नुपर्दछ र आफू लक्ष्यमा पुगेको कल्पना पनि गर्नुस् र हरेक दिन कम्तीमा तीन महिनादेखि ६ महिनासम्म निरन्तर यो अभ्यास गर्नुस अनि मनको जादुमय शक्तिको प्रभाव हेर्दै जानुस् ।
अंग्रेजीमा एउटा भनाइ छ,, Life is not question, life is quest.अर्थात् जीवन सवाल होइन, जीवन खोज हो । जिन्दगी अपार छ, यसै जिन्दगीभित्र के छ, खोज्नुस, खोज गरी सोही कुराको सही सदुपयोग गरी सफल जीवन जिउन सक्यौं भने बस, हाम्रो जीवनको लक्ष्य पनि यही हो ।
– नवीन जुग्जाली, मालिका गाउँपालिका –७, बिम, म्याग्दी
