म्याग्दीको बेनी नगरपालिका–३, भकिम्ली डाँडाथोककी २७ बर्षिया पुर्णि घर्तीमगर २२ दिनदेखि सम्पर्कविहीन रहेको परिवारले जनाएको छ । गत जेठ १६ गते श्रीमान भिमबहादुर घर्ती मगरलाई आफन्तको घरमा जान्छु भन्दै सल्लाह गरेर निस्किनुभएकी पुर्णि अहिलेसम्म घरपरिवारको सम्पर्कमा नभएको आफन्त झरना छन्त्यालले बताउनुभयो । ‘खोजीकार्य धेरै गरियो, अहिलेसम्म सम्पर्कमा आउनुभएको छैन’ झरनाले भन्नुभयो ।

घरबाट निस्किदा वित्तिकै परिवारका सदस्यहरुलाई फेसबुकमा ब्लक गरेर मोवाइल अफ गर्नुभएको र अहिले मोबाइल लाग्ने देउरानी झरनाको भनाई छ । जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा खोजीकार्यका लागि निवेदन दिएपछि मोबाइलको कल डिटेल हेर्दा बेनी नगरपालिका वडा नं ५ पुलाचौर आसपासका क्षेत्रमा देखाएपछि त्यस क्षेत्रमा खोजीकार्य गरिदिन स्थानीय जनप्रतिनिधिलाई समेत अनुरोध गरिएको छ । बेपत्ता पुर्णिको घरमा श्रीमान, एक छोरा एक छोरी छन् ।

पति– भिम बहादुर घर्ती
फोन नंः ९८४५१६२६७३÷९८६४४३६१६२

हाम्रो मन आगो जस्तै तटस्थ हुन्छ । यस आगोलाई खराब वा असल बनाउने त्यो प्रयोगकर्ताको हातमा हुन्छ । जस्तै यही आगो एउटा बच्चाको हातमा प¥यो भने उसले लुगा जलाउँछ, शरीर जलाउँछ, त्यस्तै परे घर नै जलाउँछ र क्षणभरमा धन दौलत खरानी बनाउँछ । यही आगो एउटा सक्षम मान्छेको हातमा प¥यो भने उसले दूध उमाल्नेछ, खाना पकाउनेछ र कोइला जलाई रेलगाडी गुडाउनेछ । यही आगो एउटा बच्चाको हातमा जाँदा सर्वनाश गरिदिन्छ । यही आगो एउटा सक्षम मान्छेको हातमा जाँदा सर्वाधिक फाइदा दिन्छ । यहाँ आगोले दुईतिर काम गर्छ ।

जसले आगोलाई सदुपयोग गर्न जान्छ, त्यसले आगोबाट सर्वाधिक फाइदा लिन्छ । जसले आगोलाई सदुपयोग गर्न जान्दैन त्यसले आगोबाट हुने सर्वनाश सहनु पर्छ । ठीक यसै गरी हाम्रो मन कच्चा मान्छेको हातमा प¥यो भने उसले आफ्नो मनलाई गलत प्रयोग गर्दै जान्छ । जस्तै कसरी कुट्ने, कसरी लुट्ने, कसरी मुसार्ने, कसरी चक्कु घुसार्ने, कसरी मुक्का हान्ने, कसरी खुट्टा तान्ने, कसरी ढाँट्ने, कसरी मान्छे काट्ने भन्नेतिर आफ्नो मनको प्रयोग गर्दै जानेछ । यदि यसो गर्दै ग¥यो भने निश्चय नै एक उसको मनले उसलाई एक दिन मूर्ख, पापी, अपराधी र अधार्मिक बनाएरै छाडिदिन्छ । वास्तवमा मनुष्यको यही अवस्थालाई नै नर्क भनिन्छ ।

यही मन एउटा ज्ञानीको हातमा प¥यो भने उसले आफ्नो मनलाई सत्वचन, सत्कर्म, सत्विचारतिर लगाउँदै जानेछ । सेवा, सत्सङ्ग र साधनातिर उपयोग गर्दै जानेछ । जसको प्रतिफल स्वरुप सुख, आनन्द, ज्ञान, शक्ति प्राप्त गर्दै जानेछ । यसरी सतमार्गमा लागेको मनभित्र अजय शक्ति, असीम शक्तिको मूल फुट्दै जान्छ । अनि मनभित्र शक्तिको आँधीबेहरी बग्नु शुरु गर्छ । आखिर यही शक्तिको आँधीले नै मनको कालोमैलो बगाई दिन्छ र मन सफा अनि सुन्दर हुन्छ । यही सफा मनमा सद्गुणको उपस्थिति हुन्छ । यही सुन्दर मनमा नै भगवानको बास हुन्छ । मनमा ज्ञानको फूल फूल्दछ, आनन्दको सुगन्ध फैलिन्छ र मनुष्यको जीवन स्वर्ग बन्छ । यसकारण जीवनलाई नर्क बनाउने पनि मन नै हो । जीवनलाई स्वर्गको अनुभव गराउने पनि मन नै हो ।

यसैले गीतामा भगवान श्रीकृष्णले भन्नुहुन्छ, मनएव मनुष्याणां कारणंबन्धमोक्षयः अर्थात् मन नै मनुष्यको बन्धन र मोक्षको कारण हो जसले मनलाई सदुपयोग गर्न जान्दछ, उसले मनद्वारा मोक्षको यात्रा गर्छ, जसले मनलाई सदुपयोग गर्न जान्दैन, उ जीवनभरि मनकै बन्धनमा रहेर नर्कको जीवन बिताउँछ । यहाँ मनले दुई किसिमको खेल खेल्छ । एउटा खेलमा जीत हुन्छ र जीवनको हित हुन्छ । एउटा खेलमा हार हुन्छ र जीवन बेकार हुन्छ । यसैले मनबाट फाइदा लिनको लागि मनलाई प्रयोग गर्न जान्नुपर्दछ । मनको उचित प्रयोगको लागि मनको धर्म, मनको विज्ञान बुझ्नु जरुरी छ ।मनको अस्तित्व पानी जस्तो विचित्रको छ । जस्तैः पानीलाई जस्तो भाँडोमा राखिदियो त्यस्तै रुप, आकार लिन्छ, ठीक त्यसैगरी मनले पनि जस्तो मान्यता र विचारमा राखिदियो, त्यस्तै रुप आकार लिन्छ । यसैले मनसँग डललाग्दो ईश्वरीय क्षमता छ । यति खेर मलाई एउटा कथाको याद आएको छ ।

सत्य युगमा भगवान पनि मनुष्यहरुको बीचमा बसोबास गर्नुहुन्थ्यो रे र त्यस समयमा भगवानको दर्शन गर्न सजिलो थियो । यसकारण भगवानको दर्शन गर्ने चाहना भएकालाई तुरुन्त दर्शन पनि दिने गर्नुहुन्थ्यो । यसरी भगवानसँग सामिप्यता बढ्दै जाँदा मनुष्यको आफ्नो इच्छा, चाहनाहरु पनि बढ्दै जान थाल्यो र मनुष्यले धेरै कुराको वरदान माग्न थाले । कसैले भने भगवान मलाई धेरै धनको वर्षा गराइदिनोस् भनी वरदान माग्थे, कसैले राम्री पत्नी पाऊँ भगवान भनेर, कसैले असल गुण भएको पति पाऊँ भनेर आदि इत्यादि वरदान माग्ने र भगवानले तथास्तु भने पछि उनीहरुको इच्छा चाहनाहरु त्यत्तिकै पूरा हुन्थे ।

यसरी आफूले कर्म गर्नुभन्दा वरदान माग्नु सजिलो थियो । यसैले सबै जनाले सजिलो बाटो नै रोजे । मान्छेको जात नै अजीवको जात हो । जुन बाटो सजिलो हुन्छ, त्यही बाटो रोज्ने गर्छ, त्यस युगका मान्छेहरुले पनि वरदान मागेपछि पाउने सजिलो बाटो रोजेछन् । यसकारण उनीहरु कर्म गर्नतिर नगई वरदान माग्न भगवानको घरदैलो धाउँथे । भगवानले उनीहरुको इच्छा पनि हल गर्दै गए । भगवानले मनुष्यको इच्छा जतिजति हल गर्दै जान्थे, त्यतित्यति नचाहिँदो माग र वरदान लिएर धाउन थाल्थे । हुँदाहुँदा भगवानसँग आगो फुक्न भात पकाउन अल्छी लाग्छ, आगो फुक्न पनि नपरोस् भात पकाउन पनि नपरोस् भात आफै पाकेर आओस्, यस्तै यस्तै सामान्य कुराको पनि वरदान माग्न थाले । मान्छेको यो बदमासी देखेर भगवानलाई यस्तो लाग्यो, श्रम नगरी सित्तैमा पाउने कुनै पनि कुराको महत्व हुँदैन । मैंले सित्तैमा दिने भुल गरेछु ।

अब म यो भूल कहिल्यै गर्नेछैन भनी भगवान अन्तध्र्यान भई एकान्त जंगलमा गएर लुके । त्यहाँ पनि मान्छेहरु खोज्दै गए । मन्दिर बनाई हातमा फुल प्रसाद लिएर वरदान माग्न जान थालेछन् । भगवान त्यस ठाउँबाट पनि भागेर कैलाश पर्वत पुगे । त्यहाँ पनि मान्छेहरुले चाल पाएर वरदान माग्नको लागि धाउन थाले । भगवान हैरान भएछन् । अब भने मैंले पृथ्वी नै छोडी दिन्छु भनी चन्द्रमामा गई लुके, त्यहाँ बल्ल ढुक्क भएछन् किनभने मान्छे मोरासँग उडेर आउन उसँग पखेटा छैन । अब ऊ यहाँसम्म आइपुग्न सक्दैन भनेर सोच्दै थिए । त्यत्तिकैमा एउटा यान अवतरण भयो र त्यस यानबाट मान्छे ओर्लियो वरदान माग्नको लागि ।

सुख किन दिन्थे र, उनीसँग सुख भए पो दिनु, त्यही सुख नभएर नै यसरी भगवानको शरण परेको छ । त्यही दुःखले पोलेर नै भगवानको छाया खोजेको । भगवानले आँसु छाडे । मान्छे जस्तो बदमास जन्तुलाई सृष्टि गरेर महाभूल गरेको पश्चात्ताप गर्न थाले । चौरासी लाख प्राणीहरुमध्ये सबभन्दा बेइमानी प्राणी हो मान्छे । यही मान्छेबाट लखेटिए र हैरान भएँ । यसरी भगवान गहिरो सोचाईमा परे, ठीक यही बेला ऋषि नारद नजिक आइपुगे र भगवानको पाऊ समाति दण्डवत गरे । भगवान पनि ऋषि नारदलाई भेटेर खुशी भए र भगवानले नारदलाई सोधे, यो मान्छे भन्ने बदमास जन्तुबाट म सँधैंको लागि लुक्न चाहन्छु ।

त्यो ठाउँ कुन होला जहाँ लुक्दा मान्छेले नभेटोस् । नारदले तत्क्षण जवाफ दिए, भगवान ती मान्छेहरुको मनभित्रै गएर बसिदिनोस् । अब उसले कहिल्यै भेट्ने छैन । किनकी ती मान्छेहरु बाहिरबाहिर खोजी हिंड्ने बानी परेको छ । उसले आफ्नो मनभित्र कहिल्यै खोज्ने साहस गरेको छैन । हजारौंहजार वर्षको कालान्तरमा त्यहाँ मनमा पुग्ने महापुरुषहरु पनि जन्मिनेछन् प्रभु । नारदको यो भनाइले भगवान झस्किए, ओहो मनमा पनि पुग्छन् अरे, नारदले भने, हो पुग्छन् त्यहाँ पनि तर यस्ता महात्मा पुग्छन् जोसँग कुनै किसिमको माग नै हुँदैन । माग रहितको महात्मा पुग्नेछन् यसमा भगवानलाई केको झन्झट …..।यहाँ कर्म विना माग्नेहरुले गर्दा यो हैरान हुनभो अब त केको झन्झट …… । स्याबास ! नारदजी स्याबास यो तिम्रो उपाय साह्रै महान छ, म आजबाट मनुष्यको मनभित्र नै गएर बसिदिन्छु ।

यो कथाले दिन खोजेको सन्देश के हो भने हाम्रो मनभित्र भगवान छ, हामी भगवान खोज्छौं बाहिर, मनभित्र भगवान छिपेको छ । मनुष्यले मेसो पाएको छैन र बाहिरबाहिर खोजेर सास्ती पाएको छ । मनमा रिस, क्रोध, लोभ, मोह, ईष्र्या, डाहारुपी विकारले भरिँदै गएको छ । यही विकारले गर्दा नै मनभित्रको भगवान भित्रभित्रै दबिँदै गएको छ । मनका विकारहरुबाट उत्पन्न भएको शैतानले मनुष्य जीवनमा हैकम चलाएको छ । यही उसको मनको शैतानले गडबडी मच्याएको छ, अनि मनुष्य छटपटिमा परेको छ । उसको मनको शैतानले पापाचार, दूराचार, भ्रष्टाचार र व्यभिचार गरेर उच्छृङ्खल किसिमले खैलाबैला मच्याएको छ । यही कारण मनुष्य दुःखमा परेको छ । मनभित्रको भगवान दबिँदै गएर अन्तरात्मा अन्तर चेतनामा गई मौन बसेर मनको तमासा हेरेको छ ।

मन यता भित्र भित्रै आत्तिएको छ । मनभित्रभित्रै रुग्ण एवम् विक्षिप्त भएको छ । यसैले भित्रको छटपटी भित्रको दुःख र रुग्णताबाट मुक्ति पाउन मन आत्तिएको छ र अत्तालिँदै हातमा फूलप्रसाद र धुप लिएर मन्दिर धाएको छ । जोडजोडले घण्टा ठोकेको छ, मन्दिरको वरिपरि दश फन्को घुमेर चप्पल फटालेको छ । बजारको धुप सखाप पारेको छ । यसो गरेर पनि त्यहाँबाट उसले थोरै थोरै ईश्वरी उर्जा भरेर फर्किन सक्थ्यो । तर मन्दिरबाट पनि ऊ खाली हात नै फर्किन्छ । किनकी उसको मन नचाहिने नचाहिने कुराले भरिएको छ । यसैले उसको दिलको ढोका बन्द नै छ । यसरी दिलको ईश्वरलाई भित्र थुनेर बाहिर ईश्वर खोज्न निक्लने अनौठो जन्तु मान्छे बाहेक अरु को होला र ? यस धर्तीमा यस्तो जन्तु खोज्न पनि मुश्किल छ । बडो खतरनाक जन्तु हो मान्छे । यस सन्दर्भमा मलाई मेरा मित्र सञ्जयजीले भनेको कुरा याद आएको छ ।

कुनै समयमा एकजना विदेशी पर्यटक घुम्ने सिलसिलामा जापानको चिडियाखानामा पुगेछ । त्यहाँ अनेकअनेकका वन्यजन्तुहरु राखिएका रहेछन् र त्यो पर्यटकले क्रमशः हेर्दै गएछ । यसरी हेर्दै जाँदा एउटा यस्तो ठाउँमा पुग्यो, जहाँ ठूलो ऐना बाहेक अरु केही पनि थिएन । उसले यताउति सबैतिर नजर घुमायो फेरि पनि केही देखेन, ऊ दिक्क भयो । यहाँ केही त हुनै पर्ने हो । यो जनावरहरुको चिडियाखानामा किन यसरी ऐना राखिएको होला ? केही न केही रहस्य जरुर हुनुपर्छ भन्ने अक्कल लगायो र धेरै बेर हेर्दै गए पनि त्यस ऐनामा आफ्नो प्रतिबिम्ब बाहेक अरु देख्दै देखेन, ऊ थाक्यो अनि पछि मात्र थाहा पायो ।

त्यस ऐनाको तलपट्टि ठूलो अंग्रेजी अक्षरमा लेखिएको रहेछ अनि त्यो पढ्यो, The most dangerous animals on the world.। अर्थात् संसारको सबैभन्दा खतरनाक जनावर । त्यो खतरनाक जन्तु त म स्वयं पो रहेछु भन्ने कुरा थाहा पाएर त्यहाँबाट निक्लेछ । त्यस विदेशी पर्यटक सौभाग्यशाली थियो, यसैले आफू संसारकै खतरनाक जन्तु म स्वयं पो रहेछु भन्ने कुरा चाँडै नै थाहा पायो ।तर हामी मानसिक रुपमा जति नै मुर्ख भए पनि हामी आफूलाई मूर्ख लाग्दैन । हामी भित्रभित्र जति बदमासी भए पनि आफूलाई बदमासीको स्वीकार गर्न राजी हुँदैनौं । हामी जति अज्ञानी भए पनि अज्ञानी मान्न तयार छैनौं । यसैले हामी आफूलाई ज्ञानी छु भन्ने भ्रम छ ।

हामी आफूलाई जति मूर्ख, बदमासी भए पनि सज्जन छु भन्ने भ्रम छ । वास्तवमा यस्तै भ्रमले गर्दा नै मान्छेले आफूलाई सुधार्ने मौका पाएको छैन । कुनै एउटा मोटी केटीलाई कसैले हेलो मोटी भनेर बोलाई दियो भने ती केटी रिसाउन थालिन् किन भने आफूलाई मोटीपन मन परेको हुँदैन । यही मोटोपनले भित्रभित्रै पोलिरहेको हुन्छ । भित्रभित्रै आगो भएको हुन्छ । त्यसपछि कसैले मोटी भनिदियो भने आगोमा घ्यू थप्ने काम हुन्छ । यसैले रिसाउँछ । यदि तिमी आफू मोटी भएको स्वीकार्न सकेको भए रिसको कारण रहने थिएन । जुन दिनमा आफूलाई सही अर्थमा स्वीकार हुन्छ त्यही दिनबाट आफूलाई सुधार गर्ने चेतना जाग्न थाल्छ । ठीक यसै गरी मान्छेले मेरो मन खराब भएको छ, बदमासी भएको छ, यसैले म खराब भए भन्ने कुरा जहिले स्वीकार गर्छ त्यति नै बेला उसको चेतना जाग्छ । उसको यही चेतनाले नै उसको मनलाई सतमार्गतिर डो¥याउँदै लैजान्छ ।

अनि पो बल्ल मनको बाङ्गो अवस्था सिधा हुँदै जान्छ र मनको खराबीहरु पनि टुट्दै जान्छ । सामान्यतया हामी यस्तो उपायको पक्षमा छैनौं किनकी हामी आफ्नो बदमासी मनबाट भाग्न खोजिरहेका छौं । हामी यहाँ भाग्न जरुरी छैन । जस्तै टोक्ने कुकुरले भुकिरहेको बेला जति दौडियो त्यति लखेट्न आउँछ । त्यतिबेला त निडर भएर अगाडि बढ्नुपर्छ, त्यस कुकुरले टोक्ने हिम्मत गर्दैन ।

ठीक यसरी नै जति हामी मनबाट भाग्न खोज्छौं त्यति नै हामीलाई लखेटिरहनेछ । मनलाई नबुझी भाग्नु हाम्रो मुर्खता एवम् नामर्द हुनेछ । मलाई यतिबेला एउटा जोक्सको याद आयो । कुनै एउटा गाउँमा अघिल्लो वर्षमा निःशुल्क भ्याक्सेटोमी शल्यक्रिया गरेको एक टोली पुनः सोही गाउँमा नै गएछ । त्यस गाउँमा पुग्नको लागि अलिकति उकालो चढ्नुपर्ने थियो र उनीहरु उकालो चढ्दै गाउँको नजिक पुग्दै थिए । यत्तिकैमा त्यस गाउँका पुरुषहरु जति सबै जंगलतिर भागाभाग भएछन् ।

ती पुरुषहरुको यस्तो स्थिति देखेपछि भ्याक्सेटोमीका टोली छक्क परेछन् । आज यस गाउँका पुरुषहरुले किन यसो गर्दैछन् भनी ती टोलीले त्यो गाउँको एक वृद्धालाई सोधेछन् । बुबा यी पुरुषहरु यसरी किन भागेका हुन् ? वास्तवमा हामीहरु ती भाग्ने पुरुषहरुकै हितको लागि आएका हौं तर यिनी किन भागे जंगलमा ? वृद्धाबाट जवाफ आयो, पोहोर साल यी भ्याक्सेटोमीका मोराहरुले हाम्रो तार काटेर लगेको थियो । त्यही टोली यसपाली पनि आउँदैछ, यसपाली त ती टोलीले हाम्रो मिटरबक्स नै उठाउने भो भनेर भागेको रे क्या । कुरा नबुझी भागिदिन्छौं हामीहरु । यहाँ भागेर होइन जागेर मनबाट लाभ लिन सकिन्छ ।

अन्तमा, यहाँ विश्वविख्यात साहित्यकार खलिल जिब्रानले लेख्नुभएको कथा उल्लेख गर्न सान्दर्भिक छ– एक जना किसान सँधैजसो आफ्नो खेतबारीमा काम गर्न जाने गर्दथ्यो । यसै क्रममा एकदिन उसले आफ्नो सुरमा काम गरिरहेको थियो । ठीक त्यही बेला एउटा सर्पले मुसा लखेट्दै आइरहेको थियो । त्यहाँ मुसा किसान भन्दा अगाडि भाग्यो, सर्पले त्यो किसानको खुट्टा डसेर नजिकको झ्याङ्गमा लुक्यो । किसानले आइया बाबा मलाई यसरी टोक्ने के हो भन्दै अगाडि हे¥यो ।

उसले आफ्नो अगाडि मुसा दौडिरहेको देख्यो र किसानलाई लाग्यो मलाई यसरी टोक्ने त मुसा पो रहेछ । जाबो मुसाले टोक्दैमा के हुन्छ ? मलाई केही पनि हुँदैन । संसारमा मुसाले टोकेर कोही पनि मान्छे मरेको छैन । यसकारण मलाई पनि केही हुँदैन भन्दै त्यस किसानले आफ्नो मनलाई सकारात्मक सूचना दिँदै गयो । साँच्चि नै त्यो किसानलाई केही भएनछ । यसको केही समयको अन्तरालपछि किसान जीवनमा यस्तै घटना फेरि दोहोरिएछ । किसानले आफ्नो खेतबारीमा घाँस काटिरहेको बेला एउटा अजिङ्गरले मुसा लखेट्दै आएको रहेछ । तर अगाडि मान्छे देखेपछि अजिङ्गर अगाडि भाग्यो । मुसाले चाहिं किसानकै औंला टोकेर नजिकको प्वालमा छि¥यो ।

किसानले आइया मलाई केले टोक्यो भन्दै खुट्टा उचाल्यो, औंलाबाट रगत बगिरहेको देख्यो र अत्तालिँदै आफ्ना दायाँ बायाँ हेर्न थाल्यो । यत्तिकैमा अलिपर अजिङ्गर पो दौडिरहेको देख्यो । यो देखेपछि किसान आत्तियो । यसरी मेरो औंला टोक्ने त अजिङ्गर पो रहेछ । संसारमा अजिङ्गरले टोकेर धेरै मान्छेको मृत्यु भइसकेको छ । म पनि लौ खत्तम । म अब मर्छु किनकि मलाई आज डरलाग्दो अजिङ्गरले टोक्यो । यसैले म अब बाँच्न सक्दिन । मेरो बाँच्ने सम्भव छैन भन्ने नकारात्मक सूचना दिँदै गयो । जसको परिणामस्वरुप त्यो किसान मुर्छा परेर ढल्यो । यसरी ढल्यो कि ऊ कहिल्यै उठेन । किनकी ऊ सँधैंको लागि ढलेको थियो । यो कथा बडो मनोवैज्ञानिक छ ।

वैज्ञानिक हिसाबले हेर्दा त्यो किसान अघिल्लो घटनामा मर्नु पर्दथ्यो किनकी उसलाई साँच्चिकै सर्पले डसेको थियो । तर मनको शक्तिको कारण ऊ बाँच्यो किनकी उसले आफ्नो मनलाई सकारात्मक सूचना दिएको थियो । जाबो मुसाले टोकेर मलाई केही हुँदैन र संसारमा मुसाले टोकेर कोही पनि मरेको छैन । यसकारण म पनि मर्दैन । यही उसको सूचनाले कमाल ग¥यो ।

किसानको पछिल्लो घटनामा सामान्यतया मुसाले टोकेर कोही मर्दैन तर सर्पले टोक्दा बाँचेको किसान मुसाले टोक्दा मर्न पुग्यो । किनकी त्यो किसानले आफ्नो मनलाई नकारात्मक सूचना दियो– लौ खत्तम भइयो, लौ म अब मर्छु, मलाई डरलाग्दो अजिङ्गरले डस्यो । अजिङ्गरले टोकेको मान्छे कोही बाँचेको छैन, यसैले म पनि मर्छु भन्ने सूचना दिँदा मन आत्तियो र मनकै कारण किसान म¥यो । यो कथाको सन्देश के हो भने मनलाई जस्तो किसिमको सूचना दियो ।

त्यस्तै किसिमले काम गर्छ । यहाँ बर्बादी हुनु या आवादी हुनुमा सूचना नै जिम्मेवार छ ।भनिन्छ बिल गेट्सले आफ्नो सानै उमेरदेखि नै आफ्नो मनमा यस्तो सूचना प्रवाह गरिरहन्थे । क्ष् दयचल तय दभ चष्अज नभन्दै बिल गेट्सले आफ्नो समयमा संसार धनी बनेर देखाइ दिएका थिए । सूचना मात्र दिएर बसेको सायद उनको सपना साकार नहुन पनि सक्थ्यो तर बिल गेट्सले सूचनासँगै कर्म पनि जोडे र सफलता उनै हातमा आयो भाग्य पनि उनकै शिरमा नाच्यो । यहाँ हामीले मनलाई सूचना दिने ढाँचामा नै मार खाएका छौं ।

म जस्तो रोगी अरु को होला, म त यसै रोगले मर्छु कि क्या हो । म जस्तो असफल मान्छे, म जस्तो कमजोर मान्छे, म जस्तो अभागी मान्छे अरु को होला र ? मैंले जति कोशिस गर्दा पनि केही हुँदैन । मेरो तक्दिर नै ठीक छैन आदि आदि नकारात्मक सूचना दिएका हुन्छौ । आखिर यस्तो सूचनाले मनको हालत के हुन्छ होला ? अनुमान पनि गर्न सकिँदैन । यसकारण जीवनमा सफल हुनु छ भने मनलाई सकारात्मक सूचना दिने कला जान्नुपर्दछ ।

जस्तैः हरेक बिहान सबेरै उठेपछि आफ्नो कोठाको एकान्तमा बस्ने र आफूलाई सहज लाग्ने कुनै पनि आसनमा अर्थात् सुखासन बस्ने र गहिरो लामो लामो श्वास नाकबाट लिने नाकबाटै फाल्ने गर्नुपर्दछ । यो श्वासप्रश्वासको क्रिया करिब एक मिनेट जति गरी सकेपछि सामान्य श्वासप्रश्वासमा फर्केर आफू बिल्कुल ध्यान अवस्थामा रहनुपर्छ । यही ध्यान अवस्थामा आफ्नो लक्ष्य ठम्याउने र आत्मसुझाव दिने । जबसम्म म आफ्नो लक्ष्यमा पुग्ने छैन तबसम्म मेरो आफ्नो सारा उर्जा यसैमा लगाउनेछु । जबसम्म म सफल हुँदैन तबसम्म मेरो प्रयास, मेरो पाइला निरन्तर अगाडि बढिरहनेछ ।

मेरो बाटोमा अजिङ्गर आएर बसे पनि अगाडि बढ्नेछु, मेरो बाटोमा बाघ आएर बसे पनि बाघलाई पछारेर अगाडि बढ्नेछु, मेरो बाटोमा पहाड आएर उभिन्छ भने पनि पहाडलाई तोडेर अगाडि बढ्नेछु । तर कसै गरी यो मेरो पाइला रोकिन्न कतै जबसम्म यो पाइलाले लक्ष्य चुम्दैन तबसम्म यो साहसी पाइला हात्ती जस्तै लम्किरहनेछ भन्ने जस्ता शक्तिशाली सूचना प्रवाह गरिराख्नुपर्दछ र आफू लक्ष्यमा पुगेको कल्पना पनि गर्नुस् र हरेक दिन कम्तीमा तीन महिनादेखि ६ महिनासम्म निरन्तर यो अभ्यास गर्नुस अनि मनको जादुमय शक्तिको प्रभाव हेर्दै जानुस् ।

अंग्रेजीमा एउटा भनाइ छ,, Life is not question, life is quest.अर्थात् जीवन सवाल होइन, जीवन खोज हो । जिन्दगी अपार छ, यसै जिन्दगीभित्र के छ, खोज्नुस, खोज गरी सोही कुराको सही सदुपयोग गरी सफल जीवन जिउन सक्यौं भने बस, हाम्रो जीवनको लक्ष्य पनि यही हो ।
– नवीन जुग्जाली, मालिका गाउँपालिका –७, बिम, म्याग्दी

छ सय वर्ष पुरानो इतिहास चियाउने आँखीझ्याल भनिने म्याग्दीको बेनी नगरपालिका २ ज्यामरुककोटस्थित खड्गभवानी कोत पछिल्लो समय धार्मिक पर्यटकीय स्थलको रुपमा विकसित भएको छ ।

समुद्री सतहदेखि एक हजार छ सय ४८ मिटर उचाइमा रहेको खड्गभवानी कोतमा मन्दिर,पदमार्ग,तारबार,पटाङ्गिनी लगायतका पूर्वाधारहरु निर्माण भएपछि यहाँ धार्मिक पर्यटकका साथै दृश्यावलोकनका लागि आन्तरिक पर्यटकहरु आउन थालेका छन् ।

गण्डकी प्रदेस सरकार र बेनी नगरपालिकाको रु ५८ लाख र अन्य संस्थागत निकायको बजेटबाट यहाँ रु एक करोड १० लाख बढी लगानीमा धार्मिक र पर्यटकीय महत्वको पूर्वाधारहरु निर्माण भएका छन् । सापकोटा बन्धुहरुले करिब रु २४ लाखको लगानीमा दुर्गा भगवती मन्दिर निर्माण गरेका छन् भने बगाले थापाहरुले दुर्गा मन्दिर र खड्गभवानी कोत तथा गुठी व्यवस्थापन समितिले गणेश मन्दिर निर्माण गरेका खड्गभवानी कोत तथा गुठी व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष पूर्णबहादुर सुवेदीले जानकारी दिनुभएको छ ।

कोत परिसरको पटाङगिनी (खुला ठाउँ) मा स्लेट ढुङ्गा विछ्याएर चिटिक्क पारिएको छ । चारैतिर धुपि र सल्लाका रुखको हरियाली र उत्तरतर्फ फर्केर हेर्दा दिखिने धौलागिरि, नीलगिरिलगायतका नौ वटा हिमशृङ्खलाहरुले यहाँ पुग्ने जो कोहीलाई पनि मुग्ध बनाउने बेनी नगरपालिका २ ज्यामरुककोटका वडाअध्यक्ष यामबहादुर कार्कीले बताउनुभयो । त्यसैगरी दक्षिणतर्फ बागलुङको चर्चित धार्मिक तथा पर्यटकीयस्थल पञ्चकोटको सुन्दर दृश्यावलोकन गनृ पाइनुका साथै गौश्वारा र डोलेको घना जङ्गल र हरियाली । बेनी बजार,कालीगण्डकी, गलेश्वर, पुलस्त्य आश्रम, ढोलठान लगायतका ऐतिहासिक र धार्मिक स्थलहरुको समेत यहाँबाट अवलोकन गर्न पाइनेहुँदा पछिल्लो समय यहाँ आउने आन्तरिक पर्यटकहरुको संख्या बढेको वडाअध्यक्ष कार्कीले बताउनुभयो ।

विसं १२४६ देखि १५४५ सम्म थापाहरूले राज्य गरेका ज्यामरुककोटमा तत्कालिन पर्वत राज्यको विस्तारसँगै पर्वत राज्यका शक्तिशाली राजा दिलिपवम (डिम्ब) मल्लका सन्तान भर्दिवम मल्लको समयमा सामरिक क्षेत्र बनेको इतिहासमा उल्लेख छ । ४२ रोपनी क्षेत्रफलमा रहेको कोत परिसरमा मल्लकालीन इतिहास, तोप, खुँडा र तरबारलगायतका हातहतियार, प्राचीन शिला र इँटा, खजाना लुकाउने ठाउँ र पानीका लागि बनाइएको राजकुवा ऐतिहासिक प्रमाणस्वरूप अझै पनि आकर्षणका रूपमा रहेका छन् ।

बेनी नगरपालिकाको रु पाँच लाख र वडा कार्यालयको रु दुई लाख विनियोजित बजेटबाट कोत परिसरमा दुई सय १० मिटर घेराबार, २०० मिटर बाटो ढलान, पटाङ्गीनी निर्माण, नाग थान र मौलो राख्ने ठाउँको मर्मत गरिएको ज्यामरुकोट क्षेत्र विकास तथा गुठी व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष सुवेदीले जानकारी दिनुभयो । “ऐतिहासिक स्थलको पूर्वाधारलाई सुरक्षित गरि धार्मिक र पर्यटकीय स्थल बनाउने उद्धेश्य अनुरुप काम गरिरहेका छौँ”वडाअध्यक्ष कार्कीले भन्नुभयो “गौश्वारमा निर्माणाधिन गोवद्र्धन धाम र पञ्चकोट धामको सामुन्नेमा रहेको ऐतिहासिक खड्गभवानी कोतलाई धार्मिक पर्यटकीय धाम बनाउने योजना सहित काम भइरहेको छ । इतिहासलाई वर्तमानसँग जोडेर भविष्यमा धार्मिक पर्यटकीय धाम बन्दैछ खड्गभवानी कोत ” अध्यक्ष कार्कीले भन्नुभयो ।

लेकाली क्षेत्रमा पाइने निगालोको टुसा, च्याउ र ढकायो सहरी क्षेत्रका उपभोक्ताको रोजाइमा परेको छ।

बर्खायाममा यहाँका गाउँमा पुग्ने पाहुनालाई टुसा, च्याउ र ढकायोको परिकार चखाउने मात्र होइन, गाउँबाट सहर झर्दा लैजाने कोशेली पनि बनेको छ। बर्खा सुरु भएसँगै लेकाली क्षेत्रका बासिन्दा समूह बनाएर च्याउ, टुसा र ढकायो टिप्न जंगल जान थालेका छन्।

अन्नपूर्ण गाउँपालिका-५ पाउद्वारका होटल सञ्चालक हस्तमाया तिलिजा पुनले खोप्रा लेकमा पुगेर तीन बोरा ढकायो टिपेर ल्याए। ‘होटलमा आउने पाहुनालाई चखाउन, बजारका आफन्तलाई कोशेली पठाउन ढकायोको गुन्द्रुक बनाउने, रातो च्याउ टिप्ने र टुसा भाँच्ने चलन छ,’ उनले भने, ‘सहरमा धेरै माग भएकाले जंगलमा जुकाको आक्रमण सहेर खेर गइरहेको च्याउ, टुसा र ढकायो विपन्नको लागि आम्दानीको स्रोत पनि बनेको छ।’

ताजा च्याउ प्रतिकेजी रु एक हजार एक सय र ढकायोको गुन्द्रुक प्रतिकेजी रु दुई हजारमा बिक्री हुन्छ। प्रतिमुठा टुसा रु दुई सयका दरले बिक्री हुन्छ। गुर्जा, कुइने, मंगले, घ्यासीखर्क, नारच्यांग, पाउद्वार, दोवा, दाना, मुना, खिवांग, बगर, मल्कवांग, खोरीयाको जंगलमा रातो च्याउ, टुसा र ढकायो प्रशस्त मात्रामा पाइन्छ।  

टुसा, च्याउ र ढकायोको परिकार सहरबाट आउने पाहुना र आफन्तको पहिलो रोजाइमा पर्ने गरेको खोप्रा-खयर पदमार्गमा पर्ने लरेनीका होटल व्यवसायी लिल पुनले बताए। ‘लेकाली खाद्य बनस्पति च्याउ, टुसा र ढकायोको माया यति छ कि जंगलमा ल्याउनासाथ खोसाखोस हुन्छ,’ उनले भने, ‘जाँगर र अक्कल भएकाले जंगली च्याउ, टुसा र ढकायो बेचेर आम्दानी पनि गरेका छन्।’

रोजगारी, पेशा, व्यवसाय र अध्ययनको सिलसिलामा विश्वका विभिन्न देशमा पुगेका म्याग्देली र म्याग्दी घुम्न आउने स्वदेशी तथा विदेशी पाहुनाले ढकायो कोशेलीको रूपमा लैजाने गरेका छन्। अन्नपूर्ण गाउँपालिका-३ काभ्रेकी सुकमाया बुढाथोकीले बेलायत, हङकङ, जापानलगायत देशमा ढकायो पठाउने गरेको बताए। विदेशमा म्याग्देलीले सञ्चालन गरेका रेस्टुरेन्टका मेनुमा ढकायोको गुन्द्रुक परिकारका रूपमा राखिएको छ।

दुई हजार पाँच सयदेखि तीन हजार पाँच सय मिटर उचाइको भूगोलमा पाइने ढकायो, च्याउ र टुसा संकलन गर्ने याम असार महिना हो। बजारमा माग बढेपछि टुसा, च्याउ र ढकायो साग आम्दानीको स्रोत बनेको मालिका गाउँपालिका-३ की शान्ति नेपालीले बताए। गाउँमा सडक सुविधा भएपछि लेकको ताजा तरकारी सहजै बजारमा पुग्न थालेको उनले बताए। रासस

बेनी नगरपालिका–४ सिंगा तातोपानीस्थित सरस्वती माविका विद्यार्थीहलाई ‘हाउस वायरिङ’सम्बन्धी सिकाइएको छ । बेनी नगरपालिकाको ‘उइ क्यान, उइ डु’ (हामी सक्छौं, हामी गर्छौं कार्यक्रममार्फत सरस्वती माविको ८, ९ र १० कक्षाका विद्यार्थीलाई घर तथा भवनमा ‘वायरिङ’ गर्ने सीप सिकाइएको हो । बीस दिनसम्म सञ्चालन भएको तालिममा १९ जना विद्यार्थी सहभागी भएका प्रधानाध्यापक गुरुदत्त पौडेलले जानकारी दिनुभयो ।

बेनीका अर्जुन ढुङ्गानाले घर तथा भवनमा विद्युत् जडानसम्बन्धी सैद्धान्तिक र व्यवहारिक विषयमा सहजीकरण गर्नुभएको थियो । तालिममा सहभागी कक्षा ८ का विद्यार्थी जोन पुनले घर, समाजमा दिनानुदिन आवश्यक पर्ने व्यवहारिक सीप हासिल गर्न पाएकोमा खुसी व्यक्त गर्नुभयो ।

तालिममा सिकेको आधारभूत सीपले घर, छिमेकमा आवश्यक पर्दा काम फुकाउन सक्ने र भविष्यमा आफैँ स्वरोजगार बन्न पनि सहयोग पुग्ने उहाँले बताउनुभयो । विद्यालय समय सकिएपछि हरेक अपराह्न ४ देखि ६ बजेसम्म विद्यालयमै तालिम सञ्चालन भएको थियो ।

माध्यमिक तहमा अध्ययन गर्ने विद्यार्थीहरूलाई विद्यालयमै सीप सिकाएर विद्यार्थी र शिक्षालाई सीप र श्रमसँग जोड्न बेनी नगरपालिकाले हामी सक्छौँ, हामी गर्छांै कार्यक्रम सञ्चालन गरेको छ ।

कार्यक्रम सञ्चालन गर्न बेनी नगरपालिकाका १६ वटा विद्यालयलाई रु एक/एक लाखका दरले रु १६ लाख बजेट विनियोजन भएको थियो । बेनी नगरपालिकाको सामुदायिक विद्यालयका करिब ५०० जना विद्यार्थी सीपमूलक तालिममा सहभागी हुने अपेक्षा गरिएको नगर प्रमुख सुरत केसीले बताउनुभयो ।

सामाजिक विकास कार्यालय म्याग्दीको आयोजनामा सम्पन्न सिर्जनात्मकलेखन प्रतियोगितामा प्रकाश माध्यमिक विद्यालय बेनी प्रथम भएको छ । म्याग्दी बहुमुखी क्याम्पसमा बुधवार आयोजित प्रतियोगितामा सहभागी विद्यालयहरुमध्ये प्रकाश माविका मनिक अधिकारी प्रथम हुनुभएको हो ।

यसैगरी प्रतियोगितामा म्याग्दी एकेडेमी सिङ्गाका अनिशा तामाङ द्वितीय, राष्ट्रिय जनजागृति मावि पूर्णगाउँका युनिशा खत्री तृतीय, न्यू वेष्ट प्वाइन्ट आवासीय माविका प्राप्ति कँडेल र धौलागिरि मावि मुनाका निशा पुन सान्त्वना भएको सामाजिक विकास कार्यालयले जनाएको छ । प्रतियोगितामा उत्कृष्ट हुने विद्यार्थीले क्रमशः नगद १० हजार, सातहजार, पाँचहजार र तीनतीन हजार रुपैयाँसहित प्रमाणपत्र पाएका छन् ।

प्रतियोगिताको म्याग्दी बहुमुखी क्याम्पसका क्याम्पस प्रमुख श्रीधर सुवेदी, उपप्राध्यापक तारानाथ शर्मा र सहायक प्राध्यापक रेखाकौशल रेग्मीले मूल्याङ्कन गर्नुभएको थियो भने उपप्राध्यापक शर्मा, सहायक प्राध्यापकहरु गोरखनाथ सुवेदी, अर्जुन पौडेल र हरिहर शर्माले सहजीकरण गर्नुभएको थियो । उत्कृष्ट तथा सहभागी विद्यार्थीहरुलाई बेनी नगरपालिकाका नगर प्रमुख सुरत केसी, सामाजिक विकास कार्यालय प्रमुख तारानाथ सुवेदी, शिक्षा विकास तथा समन्वय इकाइ प्रमुख विदुर शर्मा चापागाईँ र क्याम्पस प्रमुख सुवेदीले नगद एवं प्रमाणपत्र वितरण गर्नुभएको थियो ।

विद्यार्थीहरुमा लुकेर रहेको अन्तर्निहित सिर्जनात्मक क्षमतालाई बाहिर ल्याउने उद्देश्यसहित विद्यार्थीलाई लक्षित गरेर म्याग्दी बहुमुखी क्याम्पसमा सिर्जनात्मकलेखन कार्यशाला आयोजना गरिएको सामाजिक विकास कार्यालयका प्रमुख सुवेदीले बताउनुभयो । कार्यालय प्रमुख सुवेदीको अध्यक्षता र सहायक क्याम्पस प्रमुख नारायणप्रसाद सुवेदीको सञ्चालनमा कार्यक्रम सम्पन्न भएको थियो ।

सोमबार र मङ्गलवार दुईदिनसम्म कार्यशालामा साईबर सुरक्षा, किशोरावस्थामा विवाहका चुनौतीहरु, जलवायु परिवर्तनका असर तथा न्यूनीकरणका उपायहरु, गण्डकी प्रदेशको विकास, म्याग्दी जिल्लाको अवस्थालगायत विषयहरुमा सहजीकरण गरिएको थियो । तालिममा म्याग्दीको छ वटा स्थानीय तहबाट गरी कुल ४८ जना विद्यार्थीहरुले सहभागिता जनाएकोमा उनीहरुमध्येबाट छनोट गरी तेस्रो दिन प्रतिस्पर्धा गराइएको थियो ।

म्याग्दीको मालिका गाउँपालिका–६,दरबाङस्थित जनप्रिय माविले विद्यालयको सर्वाङ्गीण विकासका लागि जनप्रिय स्वर्णिम अक्षय कोष स्थापना गरेको छ ।
जिल्लाकै पूरानो विद्यालयको दिर्घकालिन आर्थिक स्थायित्व, सीप र प्रविधियुक्त गुणस्तरीय शिक्षा, विपन्न तथा जेहेन्दार विद्यार्थी, प्राविधिक धारको पूर्वाधार, नमुना विद्यालयको रुपमा स्थापित गर्न, स्नातक तह सहितको क्याम्पसका लागि पूर्वाधार तयार लगायतका लक्ष्य सहित स्थापित कोषको गाउँपालिका अध्यक्ष बेगप्रसाद गर्बुजाले उद्घाटन गर्नुभयो ।

गाउँपालिका अध्यक्ष गर्बुजाले सामुदायिक विद्यालयमा विद्यार्थीका आर्कषण बढाउने र बजार सुहाउँदो शिक्षालाई प्राथमिकता दिनुपर्नेमा जोड दिनुभयो । कार्यक्रममा पुर्व जिबिस सभापति, ओमप्रकाश शेरचन,पूर्व विद्यार्थी अमृत सापकोटा, कृष्ण सापकोटा, दम प्रकाश बस्याल, खिम पुन लगायतले अक्षय कोष अभियानलाई सफल बनाउन आर्थिक,भौतिक तथा नैतिक सहयोग गर्ने बताउनुभयो ।

विब्यस अध्यक्ष सन्तनाथ सुबेदी ज्युको अध्यक्षता, प्रधानध्यापक दिवाकर सुबेदीको स्वागत र सहायक प्रअ नगेन्द्र बहादुर खत्रीले कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुभएको थियो । शुक्रबार आयोजित कोषको शुभारम्भ समारोहमा करिब ८ लाख आर्थिक सहयोग संकलन भएको छ ।

शुभारम्भका दिनसम्म सहयोग गर्ने दाताहरु:-

१. बेग प्रसाद गर्बुजा ( अध्यक्ष मालिका गा. पा.):- ५०,०००/-
२. बिरेन्द्र किसान दरबाङ ( हाल अ्मेरिका):- १०३,३३३/-
३. मिना फगामी ( बि. ब्य. स. सदस्य) थापाचौर:- १०११११/-
४. ममता फगामी थापचौर हाल अस्ट्रेलिया:- ५०,५५५/-
५. सन्तनाथ सुबेदी ( बि. ब्य. स. अध्यक्ष ) दरबाङ :- ५५,५५५/-
६. गौमती चापागाई ( पुर्व बि ब्य स अध्यक्ष ) दरबाङ :- ५०,५५५/-
७. डिलमाया रोका (दिच्याम )हाल दरबाङ:- १०५,५५५/-
८. दिवाकर सुबेदी (प्र. अ. ) हाल दरबाङ :- ५५,५५५/-
९. नगेन्द्र ब. खत्री ( स. प्र. अ. ) पुलाचौर हाल दरबाङ:- ५५,५५५/-
१०. अभिषेक जि. शि. दरबाङ पोलिक्लिनिक:- २५,५५५/-
११. कमलनाथ शर्मा ( बि. ब्य. स. सदस्य) फुलवारी हाल दरबाङ:- २५,५५५/-
१२. अ्मृत सापकोटा हाल दरबाङ:- २५५५५/-
१३. तुलसीराम सुबेदी दरबाङ:- २६५५०/-
१४. तिलक सिङ ठकुरी दरबाङ:- २५१५०/-
१५. ॐ प्रसाद रोका र भाईहरु दिच्याम : ६०,०००/-
१६. भिम कुमारी खत्री (जुना )दरबाङ:- २५,५५५/-
१७. दम प्रकाश बस्याल( बि. ब्य. स. सदस्य) हाल दरबाङ:- १०५५५/-
१८. नन्द प्रसाद निउरे( अध्यक्ष हुलाक चोक टोल सुधार समिति ) दरबाङ :- ११,५५५/-
१९. समान सिङ पुन निस्कोट हाल दरबाङ:- १०,५५५/-
२०. सुमन जि. सी. प्रो. दरबाङ स्केट हाउस:- ११,१११/-
२१. रुपी पुन दरबाङ :- १०,१००/-
२२. सुरज भन्डारी बाबियाचौर हाल दरबाङ:- ११,१११/-
२३. मन कुमारी बोहोरा हाल दरबाङ:- १०,११०/-
२४. सुनिता जुग्जाली( PTA सदस्य):-५५,५५५/