अत्याधिक बर्षाले म्याग्दी रघुगंगा गाउँपालिका–४,दग्नामको जनता माविको चारकोठे भवन भत्किएको छ । लागातारको बर्षाले चार वटा कोठा पूर्णरुपमा क्षती भएको छ । भवन पर्खाल सहित भत्किदा विद्यालय संगै रहेको इन्द्रमान थजालीको घर पूर्ण रुपमा क्षती भएको छ । इन्द्रमानकी बुहारी अशु थजाली र नाती गेनीस थजाली सामान्य घाइते भएको जनता माविका शिक्षक गुन पु्नले बताए ।

उनका अनुसार कक्षा १ देखि ४ सम्म तत्काल अर्को संरचना बनाउनुपर्ने भएको छ । भत्किएको कक्षा कोठा आसपासमा जनप्रतिनिधि र स्थानीयबासीले पन्छाएका छन् । बिहानपख भवन भत्किएकाले मानवीय क्षती जोखिएपनि इन्द्रमानको घर पूर्णरुपमा क्षती भएको छ ।

यसैबीच रघुगंगा गाउँपालिका– ७ चिमखोलामा ५५ वर्षीय डिलबहादुर तिलिजाको दुई तले घर पहिरोको उच्च जोखिममा रहेकोले उहाँको पाँच जनाको परिवारलाई छिमेकीको घरमा राखिएको छ । ५६ वर्षीय लालबहादुर पाइजा, ५४ वर्षीय दिलबहादुर पुनको घर पनि उच्च जोखिममा रहेकोले पाँच पाँच जनाको परिवारलाई छिमेकीको घरमा आश्रयको व्यवस्था मिलाइएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय म्याग्दीले जनाएको छ ।

५५ वर्षीय नरबहादुर गर्बुजाको १२ ओटा बाख्रा सहितको गोठ पहिरोले बगाएको इन्सपेक्टर रायमाझीले बताउनुभयो । त्यस्तै ६९ वर्षीय डेकबहादुर कराई पुनको पाँच ओटा माहुरीको घार सहित गोठ बगाएको छ । त्यस्तै ढिकी संग्राहलय रहेको दुई तले पक्की सामुदायीक भवन पहिरोले बगागएर पूर्ण क्षती भएको प्रहरीले जनाएको छ ।

म्याग्दीको अन्नपूर्ण र रघुगङ्गा गाउँपालिकामा बुधबार पहिरोले चार वटा घर, सामुदायिक भवन र गोठ भत्किएका छन् । पहिरोमा परी १२ वटा बाख्रा मरेका छन् भने १८ परिवार विस्थापित भएका छन् ।

अन्नपूर्ण गाउँपालिका(२ मान्द्रेढुङ्गाकी लालमाया विकको ढुङ्गा माटोले बनेको दुई तले घर पहिरोले पुरिएर पूर्ण रुपमा क्षति पुगेको वडाध्यक्ष ओमप्रकाश फगामीले जानकारी दिए।

उनका अनुसार सोही वडाको कटौजेमा छ र ठूलोबगरमा सात घरपरिवार पहिरोबाट विस्थापित भएका छन् । पहिरोको जोखिममा रहेका कटौजेका रनबहादुर गर्बुजा, भीमबहादुर राम्जाली, तारा पुजा, कमलबहादुर शेरपुञ्जा, रनबहादुर गर्बुजा र निमबहादुर राम्जालीको घरका सामग्री र परिवारका सदस्यहरुलाई सुरक्षित स्थानमा सारिएको छ ।

ठूलोबगरका टेकबहादुर फगामी, मिथुन गर्बुजा, बेलबहादुर कार्की, थमबहादुर कार्की, ममता राम्जाली, मनकुमारी पुर्जा र वुद्धिबहादुर पुनको घर पनि पहिरोको जोखिममा परेको वडाध्यक्ष फगामीले बताए । जनप्रतिनिधि, प्रहरी, युवा क्लब, आमा समूहको टोलीले आज दिनभर जोखिममा परेका घरका सामान सुरक्षित ठाउँमा सारेर बसोबासको व्यवस्था मिलाएका थिए ।

त्यसैगरी रघुगङ्गा गाउँपालिका–७ चिमखोलाका डेकबहादुर पराई पुनको घर पनि पहिरोले पुरेको छ । चिमखोला गाउँका नर्सिङ गर्बुजाको गोठ पहिरोले पुर्दा १२ वटा बाख्रा मरेका छन् । पहिरोले वडा नं ४ को सामुदायिक भवन र ढिकीजाँतो घर पूर्ण रुपमा क्षति पुगेको छ ।

पहिरोले लिबहादुर पुन, दिलबहादुर तिलिजा, लालबहादुर पाइजाको घर जोखिममा परेको छ । नरबहादुर तिलिजा र दिलबहादुर तिलिजाको शौचालय पहिरोले बगाएको छ । जनप्रतिनिधि, सुरक्षाकर्मी र स्थानीयवासीले जोखिममा रहेका घरका सामान सुरक्षित ठाउँमा सारेर बसोबासको व्यवस्था मिलाएको वडाध्यक्ष थकबहादुर पाइजा (रिम)ले बताए।

भिरालो जमिनमा गुजमुज्ज घर रहेको चिमखोला गाउँको छेउबाट खसेको पहिरोले चिमखोला–घ्यासीखर्क सडक अवरुद्ध बनाएको छ । सडक अवरुद्ध हुँदा निर्माणाधीन चार वटा जलविद्युत् आयोजना निर्माण प्रभावित बनेको छ ।

लोकप्रिय सौन्दर्य प्रतियोगिता ‘मिस नेपाल २०२४’ को प्रतिस्पर्धामा रहेकी म्याग्दीकी ललिता शेर्बुजाले उत्तरी म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका–४, स्थित अन्नपूर्ण प्रथम हिमालको आधार शिविरमा जाने पर्यटकलाई लक्षित गरी पुरुष र महिलाले प्रयोग गर्ने दुई कोठे शौचालय निर्माण गरेकी छन् ।

‘स्वच्छ अनि स्वस्थ म्याग्दी’ भन्ने अभियानमार्फत मौरिस हर्गोज पदमार्गमा पर्ने सन्धीखर्कमा ब्यवस्थित शौचालय निर्माण गरी हस्तान्तरण गरिएको छ । निर्माणकर्ता शेर्बुजाले पर्यटन अभियान्ता नारच्याङका तेज गुरुङलाई हस्तान्तरण गरेकी हुन् ।

पदमार्गमा आवतजावत गर्ने पर्वतारोही, आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक, मजदुरलाई शौचालयको अभाव महसुस गरेपछि बेसक्याम्प सम्मको यात्रा तय गरी फर्किने क्रममा शेर्बुजाले शौचालय बनाउने प्रतिबद्धता जनाएकी थिइन् ।

म्याग्दी जिल्लाको रहनसहन, कला, भाषा र संस्कृतिको संरक्षण र पर्यटन क्षेत्रको प्रर्बधनका लागि अभियानमा जुटेकी शेर्बुजाले पदमार्गमा पर्ने सुन्दर र दुर्गम क्षेत्र सन्धिखर्कमा सरसफाइको उचित सुविधा नहुँदा ठूलो चुनौती रहेको अवस्थामा आफ्नो सक्रियतामा शौचालय बनाएको बताइन् । ‘यो अभियानमा सहयोग गर्ने सबैलाई धन्यवाद, यस क्षेत्रमा आवश्यक पूर्वाधार बनाउन भविस्यमा पनि थप पहल गर्नेछु’शेर्बुजाले भनिन् ।

उनले पदमार्ग क्षेत्रका बासिन्दाहरूको जीवनस्तर सुधारसँगै स्वास्थ्य र सरसफाईको क्षेत्रमा समेत ध्यान दिनुपर्ने बताइन् । अन्नपूर्ण गाउँपालिकाको केन्द्र पोखरेबगरदेखि ४३ किलोमिटर दुरीमा पर्ने आधार शिविर जान वडा नम्बर ४ को हुमखोलादेखि २१ किलोमिटर पैदलयात्रा गर्नुपर्छ । उक्त पदैलयात्रा, बेसक्याम्प आसपासमा शौचालय नहुदाँ पर्यटकलाई समस्या हुने गरेको छ ।

उनले केही दिन अगाडी एक टेलिभिजन अन्तरवार्तामा म्याग्दी सुन्दर ठाउँ भएकाले पर्यटन क्षेत्रबाट सम्रग देशको अर्थतन्त्रमा धान्न सक्ने बताएकी थिइन् । अन्नपूर्ण गाउँपालिकाको केन्द्र पोखरेबगरदेखि ४३ किलोमिटर दुरीमा पर्ने आधार शिविर जान वडा नम्बर ४ को हुमखोलादेखि २१ किलोमिटर पैदलयात्रा गर्नुपर्छ । उक्त पदैलयात्रा, बेसक्याम्प आसपासमा शौचालय नहुदाँ पर्यटकलाई समस्या हुने गरेको छ ।

संसारमा रहेका ८ हजार मिटरभन्दा अग्ला हिमालमध्ये पहिलो पटक आरोहण भएको नेपालको अन्नपूर्ण प्रथम हिमाल (८०९१ मि.)को आधार शिविर अहिले आन्तरिक पर्यटकको समेत रोजाईमा परेको छ ।

सात दशकअघि सन् १९५० को जुनमा अन्नपूर्ण हिमाल आरोहण गरी पर्वतारोहणको सुनौलो इतिहास रच्ने मौरिस हर्जोग र उनको टोलीले हिँडेको पूरानो मार्ग पछ्याउँदै फ्रान्सेली पर्वतारोही मौरिस हर्जोगको आधारक्षेत्रमा शालिक समेत बनाएको छ।

यसैबीच मिस नेपालको आयोजक संस्था हिडन ट्रेजर नेपालले मिस नेपाल २०२४ का लागि शेर्बुजाले दमदार प्रस्तुती दिइरहेकी छन् । मिस नेपाल २०२४ मा उत्कृष्ट २६ भित्र परेकी अस्ट्रेलियाबाट नेपाल फर्केकी हुन् । उनका हालसम्मका प्रस्तुती निकै उत्कृष्ट छ।

म्याग्दीमा एक पुरुषको डेंगु संक्रमणबाट मृत्यु भएको छ । डेंगु संक्रमणबाट एक जनाको मृत्यु हुनेमा बेनी नगरपालिका-४ सिंगाका ६४ बर्षिय पुरुष रहेका छन् ।

एक्कासि ज्वरो आएपछि गत असार १६ गते बेनी अस्पतालमा भर्ना भएको अवस्था झनै जटिल भएपछि आइसियूमा राखेर थप उपचार गर्नुपर्ने भएपछि असार १७ गते पोखरा रिफर गरिएको थियो । बेनी अस्पतालले दिएको जानकारी अनुसार बृद्धको उपचारका क्रममा मृत्यु भएको हो । यसबर्ष डेंगुको संक्रमणका कारण मृत्यु भएको यो पहिलो घटना हो।

बेनी अस्पतालकी मेडिकल सुपरिटेन्डन डा.अञ्जु थापाका अनुसार अस्पतालमा भएको साधनसा्रेतबाट उपचार असम्भव भएपछि पोखरा रिफर गरिएको थियो । डेंगुबाट गर्भवती, बालबालिका, बृद्धबृद्धामा संक्रमण भएमा जटिल समस्या देखिन सक्ने भएकाले सर्तकता अपनाउनुपर्ने डा. थापाको भनाई छ ।

लामुखुट्टेको हुर्कने पानी जम्ने ठाउँमा ‘एडिज एजिप्टी’ र ’एडिस एल्बोपिक्टस’ प्रजातिको लामखुट्टेको वासस्थान हटाउने अभियान सञ्चालन हुन नसक्दा डेंगु संक्रमणको जोखिम बढेको छ । कडा ज्वरो आउने, आँखाका गेडी राता हुने, शरीरमा बिमिरा आउने, आन्तरिक रक्तस्राव हुने, जोर्नी, मांसपेसी दुख्ने, नाक तथा गिँजाबाट रगत बग्नेजस्ता लक्षण भएमा तत्काल स्वास्थ्य संस्थाका चेकजाँच गर्नुपर्ने डा. थापाको भनाई छ ।

एउटै मानिसमा डेंगु दोहोरिएमा र समयमै उपचार नभएमा आन्तरिक रक्तस्रावले पनि बिरामीको मृत्यु हुन सक्ने जोखिम समेत हुन्छ ।म्याग्दी गण्डकी प्रदेशमा डेंगुको उच्च जोखिममा छ ।