केरा खेतीबाट परिचय फेर्नेमध्ये एक हुन् जगतबहादुर घिमिरे । उमेरले करिब ८० बर्ष नजिक पुगेका जगतबहादुरको केराखेती खेतबारीको सुरुवात जोत्ने हलोसँग जोडिएको छ । बेनी नगरपालिका–२,खबराका अगुवा कृषक मानबहादुरको बारीमा केरा फैलिएको देखेपछि स्थानीय जगतबहादुर घिमिरेले १२ बर्ष अगाडी जोत्ने हलो दिएर एउटा केराको बिरूवा लिए।

मानबहादुरलाई चाहिएको हलो दिएर बिरूवा घरमा लगेर लगाएका७७ बर्षिय जगबहादुरको अहिले करिब ४ रोपनी क्षेत्रफलमा केरा खेती छ ।गाउँका अगुवा कृषक समेत रहेका जगबहादुरले अहिलेसम्म लाखौंको बिरूवा बेचेका छन् ।उनले समेत गाउँमा केरा खेती बिस्तारको अभियानमा बल पुग्ने गरी निरन्तर मेहनत गरेका छन् ।

बुढेशकालमा पनि केराखेती गरेका जगतबहादुरले बर्षेनी खर्च कटाएर बचत समेत गर्छन् । उनी भन्छन्,‘त्यो हलो नदिएको भए, अहिले मेरो बारीमा यो केरा खेती देखिदैन थियो’ जगतबहादुरले भने । अहिले जगबहादुरको करेसाबारीदेखि खेतबारीका गह्रा र पाखो जमिन तथा सडकका छेउछाउमा केरैकेरा छ ।

केराका घारीले छेकेर घर समेत देखिदैन । ‘एउटा बिरूवा लिएर आएपछि अर्को बिरूवा खोज्न कतै जानुपरेन,त्यही बिरूवाबाटै मैले केरा खेती सुरू गरे’जगतबहादुर भन्छन्।उनले हलोले साटेर लगाएको केरा खेतीको आम्दानीले बुढेशकालमा खर्चको अभाव नभएको बताउँछन् ।

परम्परागत खाद्यबालीको विकल्पका रूपमा खेतबारीमा व्यावसायिक केरा खेतीका लागि जगबहादुरले म्याग्दीका विभिन बस्तीमा समेत पुगेर सहयोग गरेका छन् । अहिले बार्षिक २ लाख नगद केरा खेतीबाटै कमाउने गरेका जगतले बाँझो जमिनमा केरा खेती गरेमा विदेश जान नपर्ने सुझाव दिन्छन् । बुढेशकालमा पनि घरका अन्य सदस्यहरूबाट सहयोग लिनुपर्ने बाध्यता छैन् । आफ्नै घरआगनबाट बार्षिकरुपमै केरा बेचेर रहरलाग्दो आम्दानी गरिरहेका छन् ।

म्याग्दीको बेनी नगरपालिका-२,खबराका मानबहादुर थापा गाउँमा व्यवसायिक केरा खेती सुरु गर्ने पहिलो व्यक्ति हुन् । बि.स २०५७ सालमा पोखराबाट ३० रुपैयाँमा खरिद गरी ३ वटा हजारिया जातको केराको बिरूवा भित्राए । तीनवटा मध्ये एउटा बिरुवा मरेपछि उनले दुईवटाबाट केराखेती सुरु गरेका थिए । घरायसी प्रयोजनका लागि स्थानीय प्रजातिका केरा हुने गाउँमा अगुवा कृषक थापाले ब्यवसायिक केरा खेतीको सोच बारे सुनाउँदा धेरैले हाँसोको पात्र समेत बनाए ।

धान, मकै जस्ता परम्परागत बाली मात्र लगाइने खवरामा व्यावसायिक केरा खेती बारे अभ्यास र कल्पना नै नगरेका गाउँलेहरूको बीचमा हाँसोको पात्र बने ।सामान्य ज्ञान लिएर पोखराबाट फर्किएका थापाले घर आगन नजिकै केराको बेर्ना लगाए ।हाँसो र खिसी छल्दै बिस्तारै उनले आफ्नो बारीमा लगाएको केराले आकार लियो । गर्दै सिक्दै केराको बिरूवा विस्तार गर्न थालेपछि पहिलोपटक उनले डेढ सयको केरा बिक्री गरे । पहिलो उत्पादनबाट कमाइ भएपछि थप मिहिनेत गर्न ऊर्जा थपियो ।

‘पोखराबाट ल्याएर लगाउँदा मैले दिनमा पाँचपटकसम्म केराको बिरूवा हेर्न जान्थे,दुःख अहिले सम्झिँदा त ठूलै लाग्छ, अहिले गाउँ नै केराका घारीले छेकेको देख्दा पहिलेका सबै हैरानी बिर्सिए’ मानबहादुर भन्छन्। उनले गाउँका सबै केरा खेतीबाट आत्मनिर्भर भएको देख्दा निकै उत्साहित छन् ।

एक्लै अघि बढ्दै जाँदा उनले बिस्तारै गाउँमा केरा खेती गर्ने साथीहरू पनि पाउन थाले। आफ्नै अनुभवबाट केरा खेती विस्तार गरेका मानबहादुरले बिरूवा दिने, सिकाउन थाले । २४ वर्षयता केरा खेतीमा लागिरहेका मानबहादुर अहिले गाउँकै लागि प्रेरणा बनेका छन् ।

उनकै प्रयासले पूरै गाउँ केराखेतीमय बनेको छ। अगुवा कृषक मानबहादुरले सिंगो गाउँलाई मात्रै नभई म्याग्दीका विभिन्न बस्ती, छिमेकी जिल्ला बागलुङ, पर्वतका कृषकलाई समेत बिरूबा बिक्री गरेका छन्। उनको साथ सहयोग, सल्लाह र प्रेरणाले अहिले खबरा गाउँको परिचय नै फेरिएको छ ।

५ रोपनीमा केरा खेती गरिरहेका मानबहादुरको वार्षिक तीन लाखसम्म कमाइ हुन्छ । शाररीक रुपमा कमजोर भएपनि उनले आफूँले जानेको सिप बाँडेका छन्। केरा खेतीमा कुनै समस्या आइपरे समाधान गर्न सहयोग गर्छन् ।

केरा खेतीमा प्रेरित गर्न बेर्ना शुल्क लिएर र प्राविधिक सहयोग निःशुल्क बाँड्दै आएका छन् । उनले घरआगनमै रोप्न सिकाउँछन्। उनले केरामा कुनै रोग लाग्यो भने औषधि सिफारिस समेत गर्छन्। आफुँ जस्ता केरा खेती गर्ने कृषकलाई राज्यले प्रोत्साहन गर्नुपर्ने थापाको भनाई छ । कृषिमा अनुदानको खोजी गर्दागदैं उमेरले डाँडाकाटेको थापाले केरा खेती हुने क्षेत्रमा बिरुवा विस्तार गर्न सकेमा गरिब परिवारलाई धनी बनाउन सजिलै सकिने थापा बताउँछन् ।