मंगला गाउँपालिकामा भब्य समारोहका बिच १११ औं अन्तर्राष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवस मनाइएको छ । ‘महिलाको सुरक्षा, सम्मान र रोजगार समृद्ध नेपालको आधार’ भन्ने नारासहित जनआर्दश महिला बहुउदेश्यीय सहकारी संस्थाको आयोजना, मंगला गाउँपालिकाको आर्थिक सहयोगमा बावियाचौरमा आयोजित कार्यक्रममको  गाउँपालिका अध्यक्ष सतप्रसाद रोकाले उद्घाटन गर्नुभयो ।

अध्यक्ष रोकाले महिलालाई आर्थिक, सामाजिक रुपमै आत्मनिर्भर बनाउन विभिन्न आयमुलक गतिविधिलाई प्राथमिकता दिएको बतायनुभयो ।  उहाँले महिलालाई परिवारका अन्य सदस्यमा निर्भर हुदाँ हिंसाजन्य गतिविधिको समेत समाना गर्नुपर्ने अवस्था आएको बताउँदै गाउँपालिकाले वडास्तरमै विभिन्न तालिम तथा आम्दानीको स्रोतहरु पहिचान गरी बजेट विनियोजन गर्ने बताउनुभयो ।

सोही अवसरमा उपाध्यक्ष सिर्जना केसीले महिलालाई समानताका आधारमा प्रतिनिधित्व तथा आर्थिक, सामाजिक लगायत समाजका हरेक गतिविधिमा शसक्त रुपमा प्रतिनिधित्व हुने गरी सहभागी हुन समेत अनुरोध गर्नुभयो ।

बावियाचौर बजार परिक्रममा गरी आयोजित कार्यक्रममा कोरोना अस्पतालकी डा. रोश्नी पूर्जालाई सम्मान गरिएको थियो भने ६५ बर्ष पार गरेका ज्येष्ठ नागरिकलाई कोरोना खोप केन्द्रमा पुगेर फलफुल समेत वितरण गरिएको थियो ।

कार्यक्रमको अवसरमा गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत मनोहर ढुंगाना, शिक्षा संयोजक डेकबहादुर बानियाँ लगायतको उपस्थिती रहेको थियो । अध्यक्षता संस्थाकी अध्यक्ष यशोधा रोकाले गर्नुभएको कार्यक्रममा डेढ सय महिलाको उपस्थिती रहेको थियो ।

महिलाहरुले अझै पनि पुरुष सरह अधिकार नपाएको १११ औं अन्तराष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवसको अवसरमा आयोजित एक कार्यक्रमका बक्ताले बताएका छन् । समानताको युगको चर्चा गर्ने गरिएपनि विभेदकारी सोचाइका कारण महिलालाई पुरुषले सरह समान अवसर प्राप्त गर्नबाट बन्चित बनाउने गरिएको महिला अधिकारकर्मीको गुनासो थियो ।

बेनी नगरपालिका–६, स्थित थाकनपोखरी आमा समुहले आयोजना गरेको कार्यक्रमकी प्रमुख अतिथि अन्तरपार्टी सञ्जाल म्याग्दीकी अध्यक्ष मुना बानियाँले समान अधिकार नपाएसम्म महिला आान्दोलन चलिरहने बताउनुभयो ।

उहाँले महिला पनि मुलुकको नेतृत्वका लागि सक्षम रहेको अवस्थामा समानताको आधारमा राज्यका हरेक निकायमा प्रतिनिधित्व नहुदाँसम्म महिलाको आान्दोलन पूरा नभएको दाबी गर्नुभयो ।

सोही अवसरमा अनेमासंघ म्याग्दीकी अध्यक्ष एवम् महिला अधिकारकर्मी ज्योती लामिछानेले महिलाले सामाजिक, राजनीतिक, आर्थिक र साँस्कृतिकसहितका विभिन्न क्षेत्रमा झेल्नु परेको समस्या र त्यसको अवस्थाका बारेमा वकालत गर्ने र जागरुक बनाउनुपर्ने बताउनुभयो ।

उहाँले राजनीतिक, सामाजिक र समाजका हरेक क्षेत्रमा महिलाको सक्रियताले नै प्रतिनिधित्वको आधार बनाउने बताउनुभयो । म्याग्दी जिल्लामा हरेक संघसंस्थाले महिलालाई प्रतिनिधित्वका लागि मात्रै राख्ने गरेको बताउँदै महिलाले नेतृत्व गरेका संघसंस्थाहरु सफल र समुदायमा फरक पहिचान समेत बनाएको लामिछानेको भनाई थियो ।

कार्यक्रमको अवसरमा महिला सम्बन्धि विभिन्न गीतहरु समेत प्रस्तुत गरिएको थियो । थाकनपोखरी आमा समुहकी अध्यक्ष होमकुमारी रेग्मीको अध्यक्षता, कमला रेग्मीको स्वागत र सचिव देवी आचार्यको सञ्चालनमा सम्पन्न भएको थियो । म्याग्दीमा विभिन्न संघसंस्थाले अन्तराष्ट्रिय श्रमिक महिला दिवस मनाएका छन् ।

“मैले सात वर्षदेखि आधारभूत तह (कक्षा १–८) मा अङ्ग्रेजी विषय पढाउँदै आएकी छु, तर मेरो तलब सोही तहमा पढाउने शिक्षक (सर) को भन्दा आधा कम छ ।” म्याग्दीको एक निजी तथा संस्थागत विद्यालयमा पढाउने शिक्षिकाले भन्नुभयो, “समानता त नारामा मात्रै हो, व्यवहारमा भने अझैसम्म देखिएको छैन ।

“मसला बनाउने, रड र इँटा बोक्ने, बालुवा ल्याउने सबै काम गर्छु”, म्याग्दी सदरमुकाम बेनीमा भवन निर्माणको काममा मजदूरी गर्दै आउनुभएकी ३७ वर्षीया तिला किसानले भन्नुभयो, “पुरुष कामदारसँगै काम गर्नुपर्छ, उनले गर्ने सबै काम मैले पनि गर्छु तर, ज्याला पाउँदा पुरुष कामदारले दैनिक रु एक हजार पाउँछन् भने मैले रु ६०० मा चित्त बुझाउनुपर्छ ।” “काम भने पुरुषले भन्दा बढी गर्नुपर्छ, ज्याला भने थोरै पाउँछौँ”, बेनी नगरपालिका–२ बगरफाँटमा मकै रोप्नका लागि मलको डोको बोकेर खेततर्फ जाँदै गरेकी चन्द्रा विकले भन्नुभयो, “एउटै कामको अलगअलग ज्याला थाप्ने गरेको धेरै भयो ।”

आज मार्च ८ अर्थात्, १११ औँ अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस । ‘महिला सुरक्षा, सम्मान र रोजगार, समृद्ध नेपालको आधार’ भन्ने नाराका साथ अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवस मनाइँदै गर्दा ग्रामीण भेगका महिलाको अवस्था भने दशकौँअघिकै जस्तै रहेको छ । कृषि, औद्योगिक तथा विकास निर्माणका क्षेत्रमा मात्रै होइन, शैक्षिक क्षेत्रमा समेत महिला पारिश्रमिकमा ठगिँदै आएका छन् । यी महिलाका भनाइ त प्रतिनिधि मात्रै हुन्, म्याग्दीका हजारौँ महिला समान कामको समान ज्याला पाउनबाट वञ्चित छन् ।

दिनभरी खेतबारी, नदी खोला, भवन वा भौतिक निर्माण भइरहेका ठाउँमा ज्याला मजदूरी गरेर गुजारा गर्ने महिलाले पुरुषले भन्दा बढी श्रम गरे पनि ज्यालामा भने ठगिने गरेका छन् । पुरुष कामदारसँगै दिनभरी काममा घोटिने र पुरुषले भन्दा बढी काम गर्ने महिला श्रमिकले ज्याला बुझ्दा भने पुरुषको तुलनामा आधा कम बुझ्न बाध्य भएका छन् । जिल्लाका धेरै महिला श्रमिक पुरुषको तुलनामा बढी काम गर्ने दाबी गर्छन् । “सँगै काम गर्ने पुरुष कामदारले चुरोट खाने, मोबाइलमा लामो समयसम्म कुरा गरेर समय कटाउने र कोही मान्छे देखे कुराकानी गर्ने गर्छन्”, म्याग्दी नदी किनारमा ग्याबिन जाली भर्न ढुङ्गा बोक्दै गर्नुभएकी सविना परियारले भन्नुभयो, “हामीले खुरुखुरु काम गर्छौं । लगाएको काममा पूरै ध्यान दिन्छौँ तर, ज्यालामा ठगिन्छौँ ।”

लाहुरेको जिल्ला भनेर चिनिने म्याग्दीको कृषि, उद्योग, पूर्वाधार निर्माणदेखि लिएर शैक्षिक क्षेत्रसमेत महिलाकै बल बुतोमा धानिएको छ । यहाँका अधिकांश पुरुष वैदेशिक रोजगारमा छन् तर जिल्लालाई नै धानेका तिनै महिला पारिश्रमिकमा भने वर्षौंदेखि ठगिँदै आएका महिला अधिकारकर्मी जमुना आचार्यले बताउनुभयो । कृषि क्षेत्रको ७५ प्रतिशत काम महिलाले नै गर्दै आएका कृषि ज्ञान केन्द्र म्याग्दीले जनाएको छ तर, तिनै महिला पुरुषको तुलनामा आधा कम ज्याला लिएर काम गरिरहेका छन् ।

पुरुष कामदारले भन्दा बढी श्रम गरे पनि ज्यालामा भने ठगिनुपरेको महिला श्रमिकको भनाइसँग जिल्लाका महिला अधिकारकर्मी पनि सहमत छन् । बेलाबेलामा हुने महिला अधिकार र श्रमका कार्यक्रमको भाषण गरे पनि श्रमिक महिलाको अधिकारका बारेमा महिला अधिकारकर्मीले खासै केही गर्न नसकेको जिल्लाका श्रमिक महिलाले बताएका छन् । जिल्लाका महिला अधिकारकर्मी र मानवअधिकारकर्मीलगायतको संयुक्त पहलमा समान कामको समान ज्याला दिनुपर्ने भनि विभिन्न राजनीतिक दलका भ्रातृसङ्गठन, उद्योगी, व्यवसायीलगायत कृषि ज्ञान केन्द्रमा जानकारी गराइए पनि श्रमिक महिलाको ज्यालामा वृद्धि हुन नसक्नु दुःखद् पक्ष रहेको महिला अधिकारकर्मीको भनाइ छ ।

महिला अधिकारकर्मी हीरा पौडेलका अनुसार कानूनमा नै ‘समान कामका लागि समान ज्याला’को व्यवस्था गरिएकाले त्यसविरुद्ध लैङ्गिकरुपमा ज्यालामा तलमाथि गर्नेलाई कडा कारवाही गरिनुपर्ने बताउनुभयो । महिला अधिकारकर्मी एवं नेपाल महिला सङ्घ म्याग्दीका अध्यक्ष विमला गौचनले महिला र पुरुष दुवैको सोचमा परिवर्तन आउन नसकेको र शारीरिक तथा प्राकृतिकरुपमा पुरुषभन्दा महिला कमजोर हुन्छन् र उनीहरुले पुरुष बराबर काम गर्न सक्दैनन् भन्ने मानसिकता नहटेकाले ज्यालामा एकरुपता हुन नसकेको हो भन्नुभयो ।

म्याग्दीको भौतिक पूर्वाधार निर्माणको क्षेत्रमा कूल श्रमिक सङ्ख्याको ४२ प्रतिशतभन्दा बढी महिला संलग्न रहेका निर्माण व्यवसायीले बताएका छन् । जिल्लाभित्र र बाहिरका गरी ४२ प्रतिशत महिला मजदूरले पुरुषको भन्दा आधा कम ज्यालामा नै काम गरिरहेका भए पनि उनीहरुको बारेमा आवाज उठाउने निकाय भने मौन छन् । – रासस

बेनी नगरपालिका–९,घतान काउँलेगौडाका ६ बर्षिय ब्लड क्यान्सर पिडित बालक शिभम चोखालको उपचारमा २५ लाखभन्दा बढी सहयोग जुटेको छ । काठमाडौंस्थित कान्ति बाल अस्पतालमा ब्लड क्यान्सर रोगको कारण मृत्युसँग लडिरहेका चोखालको उपचारमा आर्थिक अभाव भएपछि सुरु भएको आर्थिक संकलन अभियानमा स्वदेश तथा विदेशबाट २५ लाख ५० ह हजार संकलन भएको शिभम बचाउ अभियानले जनाएको छ ।

स्थानीय काँउलेगौडा यूवा क्लव, वडा सदस्य अम्मर बहादुर बस्नेत, यूवाहरु तेजेन्द्र बानियाँ, निर्मल खत्री, प्रकाश खत्री र मोना बहराईनका महासचिव दिनेश बस्नेत लगायतको पहलमा सुरु भएको संकलन भएको आर्थिक उपचार तथा पीडित परिवारलाई हस्तान्तरण गरिएको छ । उपचार गराउन ठूलो रकमको आवश्यकता परेपछि पीडित बालकका परिवारले सहयोगको याचना गरेका थिए ।

शरीरमा निलो थिग्ला र दाँतबाट रगत आएपछि उपचारका लागि पोखरा जाँदा ब्लड क्यान्सर भएको जानकारी पाएपछि कान्ति बाल अस्पतालमा भर्ना गरिएको थियो । शिभम बचाउ अभियानमा स्थानीयले घरदैलो अभियान समेत सञ्चालन गरेका थिए । बालकको आमाको ७ महिना अगाडी करेन्ट लागेर मृत्यु भएको र परिवारको विपन्नताका कारण उपचारमा आर्थिक समस्या देखिएको थियो ।

उपचारमा आवश्यक पर्ने खर्च जुटेपछि अभियान र्औपचारिक रुपमा बन्द भएपनि सहयोग गर्न चाहनेले पीडितका आफन्तलाई हस्तान्तरण गर्न सक्ने बताइएको छ । अभियानमा आर्थिक, भौतिक र नैतिक सहयोग गर्ने सम्पूर्णलाई शिभम बचाउ अभियानले धन्यवाद समेत ज्ञापन गरेको छ ।

म्याग्दीको मालिका गाउँपालिका-२,रूमकी २२ बर्षिया सन्जीता सिर्पालीको मृगौला प्रत्यारोपणका लागि अमेरिकबाट डेढ लाखभन्दा बढी आर्थिक सहयोग गरिएको छ।

दुवै मृगौलामा खरावी सिर्पालीको नियमित उपचारमा आर्थिक समस्या भएको खवर बेनी अनलाइनमा प्रकाशित भएपछि अमेरिकामा रहेकी भुमिकला पुनको पहलमा १ लाख ५५ हजार आर्थिक संकलन गरी सिर्पालीका श्रीमान गिजेन्द्रलाई हस्तान्तरण गरिएको छ।

दुई महिना अगाडी उपचारको क्रममा मृगौलामा खरावी देखिएसँगै डायलासिस र नियमित औषधीका लागि खर्च जुटाउन नसकेपछि पोखरामा अलपत्र परेकी सन्जीताको अवस्थाले भाबुक भएर उपचारमा सहयोग जुटाएको अभियानकी संयोजक पुनले बताउनुभयो ।

‘आर्थिक अभावले ओछ्यानमा पीडाले छटपटाइरहेको खवरले स्तब्ध भए,‘सानो सहयोग भएपनि उपचारमा केही राहत हुने अपेक्षा गरेको छु’ पुनले भन्नुभयो । उपचारमा ऋण खोजेर गएपनि सकिएपछि छोराछोरीसँगै भोकभोकै कोठमा बस्न बाध्य भएको अवस्थामा प्राप्त सहयोगले सहज भएको श्रीमान गिजेन्द्रले बताउनुभयो ।

‘घरबाट उपचार सम्भव छैन्,‘धेरै खर्च लाग्छ,‘उपचारलाई छोडेर घर जाने निधो गरेका थियौं, अमेरिकबाट सहयोग आएपछि केही समय उपचार गछौं’ गजेन्द्रले भन्नुभयो ।

सहज उपचारका लागि पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताल नजिकै शिवमार्ग टोलमा मासिक ३५ सय रुपैयाँ भाडामा साँधुरो कोठामा बस्दै आएकी सन्जिता चिसो भुईमा सुत्नुहुन्छ । कोठामा विहान–बेलुकी पकाएर खाने कुरा समेत छैन्। काखमा रहेको १ बर्षिय छोरा र ६ बर्षिया छोरीसँग धेरै रात भोकभोकै बस्नुपरेपछि घरमा आएर केही अन्न लिएर गएको गजेन्द्रको भनाई छ ।

हप्ताको दुई दिन डायलासिस गराउन अस्पताल जाँदा करिब २० हजार खर्च हुन्छ । अस्पतालमा डायलासिस निशुल्क भएपनि महङ्गो इन्जेक्सन र नियमित औषधी किन्नुपर्ने भएकाले थप आर्थिक सहयोगका लागि समेत अपिल गर्नुभएको छ । श्रीमतिलाई मृगौला म्याच भएर आफुँले नै दिने निधो गरेको समेत गजेन्द्रको भनाई छ ।

बेनी नगरपालिकाको आयोजनामा सदरमुकाम बेनीमा शुक्रबारदेखि सञ्चालित उद्घोषण कलासम्बन्धी तालिम आइतबार सम्पन्न भएको छ । महिलाहरुको व्यक्तित्व तथा नेतृत्व विकाससँगै क्षमता अभिवृद्धि गर्ने र उनीहरुमा उद्घोषण कलाको विकास गराउने उद्देश्यसहित सञ्चालित तालिम सकिएको हो ।

तालिमको समापन गर्दै बेनी नगरपालिकाका उपप्रमुख सन्जु बरुवालले महिलाहरुमा लुकेर रहेको अन्तर्निहित क्षमताको प्रस्फुटन गर्ने उद्देश्यले तालिमको आयोजना गरिएको बताइन् । उनले महिलाको व्यक्तित्व र नेतृत्वको विकास गर्न आयोजित तालिममा सिकेका ज्ञान तथा सिपलाई व्यवहारमा उतार्न सहभागीहरुलाई सुझाव दिँदै आगामी दिनमा पनि तालिमलाई निरन्तरता दिने बताएकी छन् ।

१११औं अन्तर्राष्ट्रिय नारी दिवसको पूर्व सन्ध्याको अवसर पारेर तालिमको आयोजना गरिएको उद्घोषण कलासम्बन्धी तालिमबाट आगामी दिनमा महिलाहरुमा क्षमता अभिवृद्धि हुने अपेक्षा गरिएको छ । तीन दिनसम्म चलेको तालिमको नेपाल पत्रकार महासंघका पूर्व केन्द्रीय सदस्य एवं अधिवक्ता सुष्मा पोडेलले सहजीकरण गरेकी थिइन् । उक्त तालिममा बोल्ने कला, सिप, उद्घोषण, कार्यक्रम सञ्चालन, मन्तव्य राख्नेलगायत विभिन्न विषयहरुमा सैद्धान्तिक एवं प्रयोगात्मक कक्षा सञ्चालन गरिएको थियो । तालिममा महिला उद्यमी, आमा समूह, सहकारी संस्था, लायन्स क्लब, जनप्रतिनिधि र कर्मचारीसहित ५० जना महिलाले सहभागिता जनाएका थिए । गतवर्ष पनि महिलाहरुलाई उद्घोषण कलासम्बन्धी तालिम दिइएकोमा यसवर्ष पुनर्ताजगीका रुपमा तालिम चलाइएको आयोजकले जनाएको छ । नगर उपप्रमुख सन्जु बरुवालको अध्यक्षतामा सम्पन्न तालिममा महिला उद्यम विकास समितिका निवर्तमान सभापति सुनिता केसीले मन्तव्य राखेकी थिइन् भने नगरपालिकाको सहायक महिला विकास निरीक्षक तुलसी पाईजाले सञ्चालन गरेकी थिइन्। तालिममा सहभागी महिलाहरुले माइकमा बोल्ने कलाको अभ्यास गरेका थिए ।

म्याग्दीको मालिका गाउँपालिका–६,दिच्यामका १०७ बर्षिय ओमलाल निउरेले आइतबार विहानै कोरोना भाइरस (कोभिड–१९) विरुद्धको खोप लगाउन दरबाङ झरे । उमेरले सतक नाघेका निउरेले प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा पुगेर खोप लगाए । निकै उत्साहित देखिएका निउरेले बृद्धबृद्धाहरु कोरोनाभाइरसबाट सङ्क्रमणको उच्च जोखिम हुने र सङ्क्रमित भइसकेपछि जित्न पनि गाह्रो हुने सुनेको अवस्थामा खोप लगाउन पाएको भन्दै खुसी भए ।

वडा कार्यालयले निशुल्क ब्यवस्था मिलाएको सवारीसाधनमा आएका निउरेले खोप लगाएपछि अव कोरोनालाई जित्ने बताए ।‘खोप लगाउन पाउँदा अझै धेरै बाँचिन्छ कि जस्तो लागेको छ,‘मलाई आनन्द भएको छ’ निउरेको भनाई उद्धित गदैं वडा अध्यक्ष सन्तनाथ सुबेदीले भने ।

वडा अध्यक्ष सुबेदीले बृद्ध निउरेले कोरोना भाइरस भनेपछि काल जस्तै लाग्ने गरेकोमा अहिले गाउँघरमै खोप लगाउन पाउँदा काल पनि भागेजस्तै भएको बताउँदै नेपाल सरकारलाई पनि धन्यवाद दिएको बताए। १ सय बर्ष पार गरेपछि मोतियाबिन्दुको शल्यक्रिया गरेका निउरेले खोप लगाएपछि थप आत्मबल बढेको बताए । निउरेजस्तै मंगला गाउँपालिका–३, सातबिसेकी १०५ बर्षिया आसिमा रोकाले स्वास्थ्य चौकीमा आएर खोप लगाईन् ।

बृद्धा रोकाले अन्य समयमा खोप लगाउन अस्वीकार गर्ने गरेपनि कोरोनाको खोप लगाउनुपर्छ भन्ने जानकारी पाएपछि लगाउन आएको गाउँपालिका उपाध्यक्ष र्सिजना केसीले बताईन्।‘बृद्धबृद्धाले खुसी हुदैं खोप लगाउनुभएको छ,‘असुविधाकै कारण केन्द्रसम्म आउन नसक्नेलाई सवारीसाधनको ब्यवस्था मिलाइएको छ’उपाध्यक्ष केसीले भनिन् ।

बृद्धा आसिमा गाउँपालिका अध्यक्ष सतप्रसाद रोकाकी आमा हुन् । म्याग्दीमा दोस्रो चरणको अभियान अन्तर्गत ६५ वर्षमाथिका ज्येष्ठ नागरिकलाई स्वास्थ्य चौकी र बेनी अस्पतालमा पुगेर खोप लगाएका छन् ।खोप लगाउन आउनेमा ८० बर्ष नाघेका बृद्धबृद्धाको संख्या समेत उत्साहजनक रहेको बताए ।

गाउँका बृद्धबृद्धालाई विदेशमा रहेका छोराछोरीले पनि कोरोनाको खोप लगाउनैपर्छ भनेपछि केन्द्रसम्म पुगेका थिए । जिल्लाको अति दुर्गम धवलागिरी गाउँपालिका वडा नं १ गूर्जामा समेते ज्येष्ठ नागरिकले खोप लगाएको वडा अध्यक्ष झकबहादुर छन्त्यालले बताए।

म्याग्दीमा दोस्रो चरणको अभियान अन्तरगत बेनी नगरपालिका, मंगला, मालिका र धवलागिरी गाउँपालिकाको वडास्तरमा सुरू भएको प्रमुख एकनारायण लम्सालले बताए । उनका अनुसार दोस्रो चरणमा ५ हजार ४ सय डोज खोप उपलब्ध रहेको बताए । त्यस्तै जिल्लाको रघुगंगा र अन्नपूर्ण गाउँपालिकामा समेत यसै महिनाको अन्तिमदेखि खोप अभियान सुरू हुने छ ।

सर्वोच्च अदालतले नेकपा एमाले ब्यूँताएको खुसीयालीमा म्याग्दीको सदरमुकाम बेनीमा दिप प्रज्वलन गरिएको छ । राष्ट्रिय यूवा संघ नेपाल र अनेरास्ववियूको आयोजनामा पार्टी कार्यालय हाँडेभिरबाट सर्वोच्चको फैसलाको सम्मान गदैं नेकपा एमाले पार्टीको नाम फिर्ता भएको भन्दै बजारमा नारा सहित क्याम्पसचोकमा पुगेर दिप प्रज्वलन सहित कोण सभा गरिएको हो ।

कोणसभामा बोल्दै अनेरास्ववियू म्याग्दीका अध्यक्ष सुवास विश्वकर्माले नेकपा एमालेका नेताकार्यकर्तामा खुसी फर्किएको बताउँदै अव राजनीतिक यात्रामा सहज हुने बताए। ‘माओवादीमा लाग्नुभएका साथीहरुलाई समयमै फर्किए स्वागत गरिन्छ,‘यो एउटा एतिहाँसिक फैसलाले एमालेमा लागेका सबैमा उत्साह छाएको छ’ अध्यक्ष विश्वकर्माले भने।

मदन भण्डारी फाउण्डेशनका म्याग्दी अध्यक्ष चन्द्रकुमार केसीले म्याग्दीमा नेकपा एमाले र नेपाली कांग्रेस बिच नै प्रतिस्पर्धा हुने भएकाले अन्य कम्यूनिष्ट दलमा लागेकाहरुलाई समयमै निर्णय गर्न समेत अनुरोध गरे ।

उनले नेकपा बिभाजनमा भारतीय इसारमा चलेकाहरुले भारतलाई खुसी बनाउन सरकार गठनको प्रयासलाई अदालतको फैसलाले चकनाचुर पारिदिएको बताए । दिप प्रज्वलन कार्यक्रममा मंगला, मालिका र धवलागिरी गाउँपालिका उपाध्यक्ष क्रमश सिर्जना केसी, खरमायाँ विटालु, रेशम छन्त्यालको उपस्थिती रहेको थियो ।

यूवा संघ नेपालका केन्द्रिय सदस्य दिनेश केसीले स्वागत गरेको कार्यक्रमका प्रमुख अतिथि गण्डकी प्रदेश कमिटी सदस्य खुमबहादुर बानियाँले गरेका थिए । नेकपा एमाले म्याग्दीले सर्वोच्चको निर्णयको औपचारिक स्वागत भने गरेको छैन् । दिप प्रज्वलन कार्यक्रममा जिल्लास्तरका नेताहरुको भने उपस्थिती थिएन् ।

निर्वाचन आयोगले ऋषि कट्टेल नेतृत्वमा नेपाल कम्युिनस्ट पार्टी दर्ता भइसकेको अवस्थामा तत्कालिन नेकपा एमाले र तत्कालिन नेकपा माओवादी केन्द्र एकीकरण भइ बनेको दललाई नेपाल कम्युनिस्ट पार्टी (ने क पा) नामलाई खारेज गरेपछि राजनीतिक यात्राले फरक मोड लिएको छ । न्यायाधीश बमकुमार श्रेष्ठ र कुमार रेग्मीको इजलासले ऋषि कट्टेल नेतृत्वको नेपाल कम्युनिस्ट पार्टीको पक्षमा फैसला गरेको हो ।

म्याग्दीको होटल तथा रेष्टुरेन्टमा हुक्काको बढ्दो ब्यापारले स्कुले विद्यार्थी समेत कुलतमा फस्दै गएको भन्दै म्याग्दी प्रहरीले हुक्का बिक्री वितरणमा कडाई गर्ने भएको छ।

सदरमुकाम बेनीबजारमा हुक्काको लतमा फसेका स्कुले विद्यार्थी, किशोरकिशोरी विस्तारै गाँजाको सेवनमा समेत संलग्न भएको पाइएपछि प्रहरीले हुक्का विक्रीवितरणमा कडाई गर्न होटल ब्यवसायीलाई अनुरोध सहित निगरानी गर्न थालेको हो ।

हालै सरुवा भएर आएका प्रहरी नायव उपरीक्षक श्यामकुमार राईले हुक्काको प्रयोगकर्तामा अधिकांस यूवापुस्ता भेटिएको बताउँदै कडाई नगरिए लागु औषधको कुलतमा समेत फस्न सक्ने जोखिम रहेको बताउनुभयो।

‘जहाँ हुक्काको ब्यापार हुन्छ,त्यहाँ धेरै यू्वापुस्ताको भिड देखियो,‘होटल ब्यवसायीसँग छलफल सुरु गरेका छौ’ प्रनाउ राईले भन्नुभयो ।

उहाँका अनुसार होटल तथा रेष्टुरेन्ट ब्यवसायीले समेत किशोरकिशोरीलाई हुक्का विक्री नगर्ने प्रतिबद्धता जनाएकाले अहिले निगरानी मात्रै गरिएको बताउनुभयो ।

‘नियमित हुक्का सेवन गर्नेहरु कुलतको पहिलो स्टेजमा हुन्छन्,‘रमाईलोका लागि भन्दै फस्नेको संख्या बढ्दै जान थालेको छ’ प्रनाउ राईले भन्नुभयो । सदरमुकाम बेनीबजारमा विद्यालयको पोशाकमै हुक्का तान्ने गरेको समेत फेला परेपछि प्रहरीले छलफलमा हुक्काको प्रयोगकर्ताका बारेमा गम्भीर हुन ब्यवसायीलाई अनुरोध गरेका थिए ।

हुक्कालाई कानुनले बर्जित नगरेपनि म्याग्दीमा गाँजाको प्रयोगकर्ताको संख्या बढ्दै जान थालेपछि धुम्रपानजन्य बस्तुको प्रयोगमा किशोरकिशोरीलाई निरुत्साहित गर्ने अभियानमा प्रहरीले सक्रियता देखाएको छ ।

चुरोटभन्दा १० गुणा हानिकार हुक्का हुन्छ । हुक्कालाई शिशा, नर्घिल, अर्घिले, वाटरपाइप, हुब्बल बब्बल, गोजाजस्ता नामले हुक्का चिनिन्छन् । स्याउ, आरु, नरिवल, आँप, पुदिना, कोला, स्ट्रबेरीका फ्लेबरमा उपलब्ध हुक्कामा यूवाजस्तै यूवतीहरू पनि आर्क्षित हुनै गएका छन् ।

चुरोट बढिमा दुईजनाले सेयर गरी सेवन गर्न मिल्ने भएपनि हुक्का १० जनासम्मले सामुहकि रुपमा प्रयोग गर्ने गरिएकाले पनि यसले अन्य रोगहरु समेत निम्त्याउने बताए ।

हुक्कामा चुरोटभन्दा ३ गुणा निकोटिन, १० गुणा कार्वनओनोअक्साइड, २५ गुणा टार, ५० गुणा लिडको मात्रा हुने भएकाले पनि हुक्कालाई रोगको साथीको रुपमा समेत लिने गरिन्छ । बेनी र जिल्लाका ब्यापारिक केन्द्रमा रहेका होटलमा एक हजार भन्दा बढी हुक्काका पोड विक्री देखिन्छ। पछिल्लो एकबर्षयता ठूलो संख्यामा हुक्का विक्री हुने गरेको छ।

बेलुकाका ७ बज्दै थियो । म्याग्दी बेनी नगरपालिका १ का युवराज सुनार (४८) काम सकेर निस्किए । स्थानीय सन्तु नेपालीको घर बनाउने काममा लागेका उनी गैह्राटोलतिर लागे । उनको घर जाने बाटो सन्तुको निर्माणाधीन घरबाट केही माथि पर्छ । तर उनी घर नगई तलतिर ओर्लिए । सँगै काम गरेका अरु साथीले उनी कता हिँडे भन्ने मतलब गरेनन् । युवराज स्थानीय पसलमा छिरे, अनि रक्सी मागे । साढे ७ भइसकेको थियो । दिनभरको कामले उनी थकित थिए । त्यही बेला उनीमाथि कुटपिट भयो ।

पसल माथिका कसैले सुइँको पनि पाएनन् । पसलमा उनलाई ३ पुरुषले मरणासन्न हुने गरी कुटे । युवराजको घरमा छोरा, छोरी र श्रीमती छन् । ससाना छोराछोरी अँध्यारोमा बुबालाई खोज्न जान सक्दैनथे । ‘बा आउँछन्’ भनेर ३ जना कुरिरहे । रात छिप्पिदै गयो । युवराजको अत्तोपत्तो भएन । श्रीमती ताराको मनमा चिसो पस्यो ।खबर गरिन् गाउँकै हर्ताकर्ता युवालाई । राति १ बजे युवराजकहाँ छन् भन्ने पत्तो लाग्यो । युवराज भेटिँदा पलाएको ताराको खुसी छिनभरमै हरायो । युवराज बाटोमा रगताम्मे थिए ।

आँखा र दाहिने खुट्टामा चोट देखिन्थ्यो । शरीरभर निलडाम थिए । राति नै परिवारले युवराजलाई बागलुङ अस्पतालमा लगे । बागलुङ अस्पतालले केही उपचार ग¥यो । आँखामा गम्भीर चोट देखिएकाले तत्काल पोखराको हिमालय आँखा अस्पताल घारीपाटन रेफर गरियो । परिवारले युवराजलाई आँखा अस्पताल ल्याए ।

घारीपाटन ल्याइएका युवराजको शरीर काम्दै थियो । उनको शरीरमा ‘एनर्जी लो’ भएपछि आँखाको उपचार गर्न नसकिने भन्दै आँखा अस्पतालले पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय अस्पताल लैजान सुझाव दियो । पश्चिमाञ्चल अस्पतालमा आइसियु खाली नभएको भनिएपछि युवराजलाई १७ गते बेलुकामात्र पश्चिमाञ्चल सामुदायिक अस्पताल ल्याइयो । अहिले युवराजको पश्चिमाञ्चल सामुदायिक अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ ।

कसैका लागि घर बनाइदिएर आफ्नो घर चलाउने सपना देखेका उनी अब संसार देख्न सक्दैनन् । उनको आँखाको ज्योति गुमेको छ । अस्पताल ल्याइसकेपछि कुनै बेला उनको होस आएको थियो । होसमा भएका बेला युवराजले आफूलाई ‘रक्सी छोइस् भन्दै कुटेको’ आफन्तलाई बताएका थिए । युवराजका भाइ गोविन्दका अनुसार युवराजलाई यसअघि पनि पटक पटक जातीयताकै आधारमा दुव्र्यवहार गरिएको थियो । शारीरिक आक्रमण भएको भने यो पहिलो पटक हो ।

युवराजमाथि काँटा, चम्चा र रड प्रहार गरिएको गोविन्दको दाबी छ । ‘काँटा, चम्चाले अनुहार र रडले खुट्टामा हानेको देखिन्छ । अब यो म¥यो भनेर नै फालेका हुन् उनीहरुले,’ गोविन्दले भने । ‘प्रहरीले जाहेरी लिएन’ कुटपिटबाट गम्भीर घाइते भएका युवराजलाई पिट्ने विरुद्ध प्रहरीले आफूहरुको जाहेरी लिन नमानेको गोबिन्दले आरोप लगाएका छन् । उल्टै पीडक पक्षले दिएको जाहेरी प्रहरीले दर्ता गरको े उनी बताउँछन् ।

‘ उनीहरुले रक्सी चो¥यो भनेर दिएको जाहेरी दर्ता भएछ, हाम्रो गरिदिएनन्,’ गोबिन्दले भने । घटनाको भोलिपल्टै आफूहरु इलाका प्रहरी कार्यालय, चन्द्रेपुरमा जाहेरी दिन गए पनि प्रहरीले सानो मुद्दा भन्दै फर्काइदिएको गोविन्दले सुनाए । प्रहरीले युवराज निको भएपछि पीडितले नै जाहेरी दिँदा ठीक हुने, सार्वजनिक अभद्र व्यवहार चलाउने भन्दै ‘ नानाथरी’का कुराले आफूहरुलाई अल्झ्याएको उनले सुनाए ।

फागुन १९ गते जिल्ला प्रहरी कार्यालय, म्याग्दीमा आफूहरुले जाहेरी लेखेर दिए पनि जाहेरी बुझ्ने बेला प्रहरीले जाहेरवालाको हस्ताक्षर नगराएको उनले सुनाए । पछि जाहेरवालाको हस्ताक्षर नभएको भन्दै बोलाएको र यो पीडकलाई बचाउने खेल हुन सक्ने उनको दाबी छ । ‘जाहेरी भाउजूले दिनुभएको हो, हस्ताक्षर नै नगराई पठाएछन्, पछि फेरि हस्ताक्षर गर्न आइज भने, आज जाहेरी दर्ता हुन्छ,’ गोविन्दले भने ।

यता, जिल्ला प्रहरी कार्यालय, म्याग्दीका प्रहरी नायब उपरीक्षक (डिएसपी) श्यामकुमार राई भने पीडित पक्षले आफूहरुमाथि झुठो आरोप लगाएको बताएका छन् । प्रहरीले पीडक भनिएकालाई बचाउनुपने कुर्नै कारण नभएको र पीडितहरु नै जाहेरी दिन नगएको उनको भनाइ छ ।

आफूले बारम्बार फोनमार्फत जाहेरी दिन भने पनि उनीहरु अहिलेसम्म जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा उपस्थित नभएको राईको जिकिर छ । ‘उनीहरु आफंै जाहेरी लिएर आउँदैनन्, आएका बेला कसरी आए मलाई थाहा भएन,’ उनले भने, ‘मैले आफैं लगातार फोन गदै जार्हे री दिन आउनु भनेको छु।’

कास्की प्रहरीको सहयोगमा आफूहरुले घाउ जाँचचेक फारम भराइसकेको र फारममा आँखा फुटेको देखाइएपछि आफूहरु नै जाहेरीको पर्खाइमा रहेको राईले बताए । ‘सामान्य भएको भए हामी आफै ं मिलाइदिन्थ्यौ ं, आँखा नै फुटेको छ, जाहेरी कुरिरहेका छौ ं, जाहेरी आउनुप¥यो,’ राईले भने । यो समाचार समाधान राष्ट्रिय दैनिकले छापेको छ ।